ยอมรับอย่างจริงใจ ไม่ใช่รู้ว่าต้องยอม

[โอรส]

ถาม : เวลาภาวนาปกติจะใช้ว่า กายนี้ไม่ใช่ของเรา..?
ตอบ : ไม่ใช่ภาวนาเฉย ๆ จะต้องเห็นอย่างนั้นจริง ๆ แล้วจิตยอมรับจริง ๆ

ลองถามตัวเองว่า ร่างกายนี้ใช่ของเราไหม ? แล้วให้ใจตอบออกมาจริง ๆ ว่า ใช่ หรือ ไม่ใช่

ไม่ใช่ตอบเพราะรู้ว่าต้องตอบว่าไม่ใช่ถึงจะถูก ถ้าอย่างนั้นใช้ไม่ได้ ต้องเป็นคำตอบที่ออกจากใจจริง ๆ ว่าไม่ใช่ของของเรา

ถ้าเราไม่สามารถทำให้จิตใจยอมรับได้ ก็ให้ดูว่าร่างกายนี้ประกอบจากอะไร ก็มีธาตุสี่ ดิน น้ำ ไฟ ลม

คราวนี้ ดิน น้ำ ไฟ ลม นี้ก็ต้องแยกเป็นส่วน ๆ

ส่วนที่แข็ง เป็นแท่ง เป็นก้อน เป็นชิ้น เป็นอัน คือ ธาตุดิน ประกอบไปด้วย ผม ขน เล็บ ฟัน หนัง กระดูก เส้นเอ็น พวกอวัยวะภายใน อย่าง ตับ ไต ไส้ ปอด กระเพาะอาหาร กระเพาะปัสสาวะ เหล่านี้เป็นต้น เป็น

ธาตุดิน จับได้ต้องได้ แค่นแข็ง เป็นชิ้น เป็นอัน เป็นท่อน เราก็แยกเป็นกองไว้ส่วนหนึ่ง

ธาตุน้ำ คือส่วนที่เหลวไป ไหลมา ในร่างกายของเรา มีเลือด น้ำเหลือง น้ำหนอง น้ำตา น้ำลาย น้ำดี เหงื่อ ไขมัน ปัสสาวะ อย่างนี้เป็นต้น ไขมันนี้ก็คือไขมันในเลือด

ธาตุลม ก็คือ สิ่งที่เคลื่อนไหวไปมา พัดไปมาในร่างกายของเรา ได้แก่ ลมหายใจเข้า ลมหายใจออก ลมที่ค้างอยู่ในท้องในไส้ ที่เขาเรียกว่าแก๊ส ลมที่พัดไปมาทั่วร่างกาย ไม่ว่าจะพัดขึ้นเบื้องสูง พัดลงเบื้องต่ำ พัดไปทั่วกาย ที่เขาเรียกว่าความดันโลหิต แยกไปไว้อีกส่วนหนึ่ง

ธาตุไฟ คือส่วนที่เป็นความอบอุ่นของร่างกาย มีธาตุไฟที่กระตุ้นร่างกายให้เจริญเติบโตขึ้น ธาตุไฟที่เผาร่างกายให้เสื่อมโทรมลง ธาตุไฟที่ช่วยเผาผลาญย่อยอาหาร ธาตุไฟที่ทำให้ร่างกายเร่าร้อนกระวนกระวาย เป็นต้น เหล่านี้เป็นธาตุไฟ

พอแยกออกเป็นสี่ส่วน ผม ขน เล็บ ฟัน หนัง เนื้อ กระดูก ไส้ ปอด ฯลฯ เหล่านี้เป็นกองหนึ่ง

เลือด น้ำเหลือง น้ำหนอง น้ำตา น้ำดี เหงื่อ ไขมันเหลว ปัสสาวะ ฯลฯ เหล่านี้แยกไว้กองหนึ่ง

ลมหายใจเข้า ลมหายใจออก ลมในท้องในไส้ ลมพัดไปในเบื้องสูง ในเบื้องต่ำ พัดไปมาทั่วร่างกาย ฯลฯ แยกไว้กองหนึ่ง

ความอบอุ่นในร่างกายก็คือไฟธาตุที่ย่อยอาหาร ที่กระตุ้นร่างกายให้เติบโต ให้เสื่อมโทรม ฯลฯ แยกไว้กองหนึ่ง

หมดเกลี้ยงพอดี ไม่มีอะไรเหลือเป็นเรา เป็นของเราเลย..!

[โอรส]

พอเราจับเจ้าสี่กองนี้มาปั้นเข้าไปด้วยกันใหม่ เป็นหัว เป็นหู เป็นหน้า เป็นตาขึ้นมา เราก็ไปยึดว่าเป็นเรา เป็นของเรา ความจริงนั่นเป็นแค่เปลือกที่เราอาศัยอยู่

ร่างกายนี้เหมือนกับรถคันหนึ่ง ตัวเราที่เป็นจิตคือคนขับรถ ถึงเวลารถก็พังไปตามกาลตามเวลา เราที่เป็นจิตก็ต้องไปหารถคันใหม่ ตามบุญตามกรรมที่เราสร้างเอาไว้

เมื่อถึงวาระนั้น ถึงตอนนั้น จะเห็นว่าร่างกายนี้ไม่ใช่เรา ไม่ใช่ของเราจริง ๆ

พยายามแยกแยะอย่างนี้บ่อย ๆ ให้ละเอียดที่สุดเท่าที่จะละเอียดได้ จนกระทั่งจิตใจของเรายอมรับจริง ๆ ว่าร่างกายนี้ไม่ใช่ของเรา ร่างกายคนอื่นก็ไม่ใช่ของเขา ทั้งเขาและเรามีสภาพเดียวกันก็คือ เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป

พอจิตยอมรับแล้ว ต่อไปเราแค่คิดว่า ร่างกายนี้ไม่ใช่ของเรา จิตเรายอมรับก็ใช้ได้ ต่อไปก็ไม่ต้องคิดมาก

ตอนแรก ๆ ต้องคิดเหมือนอย่างกับเหวี่ยงแห จะเอาปลาทั้งทะเล แต่หลังจากที่คัดไปคัดมา เลือกเอาปลาตัวที่ดีที่สุดได้ ก็จะเหลือนิดเดียว

ตอนแรกของการปฏิบัติจำเป็นต้องกระจายออกกว้างมาก แต่พอรวบเข้าแล้วก็จะเหลือแก่นแค่นิดเดียวเท่านั้น

ถ้าทำจนใจยอมรับได้อย่างนี้ ต่อไปจะสบาย เพราะเห็นว่าทุกสิ่งทุกอย่างเป็นธรรมดา พอเกาะตัวธรรมดาติด ก็หากินได้ตลอดชาตินี้ และชาติต่อ ๆ ไปได้เลย

คราวนี้แยกออกแล้วหรือยัง..?

ถาม : ต้องกลับไปแยกที่บ้านก่อน ?
ตอบ : ค่อย ๆ ไปนั่งแยกให้ละเอียดที่สุดเท่าที่จะทำได้ ได้ผลอย่างไรมารายงานบ้าง


สนทนากับพระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ เดือนมิถุนายน พุทธศักราช ๒๕๔๔