สัมภเวสีกับอันตรภพ (บาร์โด)

[ทัศนะ]

เคยได้ศึกษาพระอภิธรรม ว่าเมื่อคนตายแล้วจุติจิตดับ ปฏิสนธิจิตจะเกิดขึ้นสืบเนื่องในภพใหม่ทันที แต่สัมภเวสีในความหมายที่คนทั่วไปเข้าใจ คือคล้ายกับวิญญาณของผู้ตายออกจากร่างแล้วยังไม่สามารถไปเกิดในภพใหม่ได้ อาจเป็นผลจากอุปฆาตกกรรมหรือตายโหง เรียกกันว่า "ผีเร่ร่อน"

๑. สัมภเวสีตามสภาวธรรมจริง ๆ จะอยู่ในภพภูมิใดครับ เคยได้ยินมาว่าส่วนใหญ่แล้วจะอยู่ในทุคติภูมิ เช่น เปรต อสุรกาย เป็นไปได้หรือไม่ที่จะเกิดเป็นภุมเทวดาแต่อยู่อย่างลำบากเพราะบุญน้อย ?

๒. ในลักษณะตอนที่ตายแล้วไปเป็นสัมภเวสี หากตีความตามแบบที่คนทั่วไปเข้าใจ คือยังอยู่ในภูมิมนุษย์แต่เป็นอีกสภาวะหนึ่ง คือปฏิสนธิจิตจะเกิดในภูมิมนุษย์แต่ไม่มีร่างกายมนุษย์ใช่หรือไม่ครับ ?

๓. เคยได้ศึกษาเรื่องอันตรภพ (บาร์โด) ในพุทธศาสนาวัชรยาน มีสิ่งที่เทียบเคียงกันได้ในลักษณะนี้ คือผู้ตายยังไม่ได้ไปเกิด แต่ไปอยู่ในอีกสภาพธรรมหนึ่งคือ "ภพที่อยู่ระหว่างกลาง" ซึ่งเขามีระยะเวลาที่กำหนดเท่านี้ ๆ วัน มีจริงหรือไม่ครับ หรือเป็นเพียงอุบายให้คนเป็นทำบุญ ?

๔. หากเทียบเคียงเรื่องอันตรภพ (บาร์โด) ในทัศนะของเถรวาท จะเป็นสภาพธรรมใดครับ คล้ายกับนิมิตก่อนตายหรือไม่ครับ ?

[สุธรรม]

ตอบ : สัมภเวสี คือ ปฏิสนธิจิตที่สืบเนื่องจากการดับของสังขารมนุษย์ แต่ด้วยความที่ยังไม่สิ้นอายุขัยของมนุษย์ เพราะว่ามีอุปฆาตกรรมมาตัดรอน จึงไม่สามารถไปรับความดีความชั่วในภพภูมิตามที่ตนสร้างกรรมเอาไว้ ต้องเร่ร่อนไปจนกว่าจะสิ้นอายุขัยความเป็นมนุษย์ก่อนจึงจะไปได้ เวลาของเขา ๑ วัน ประมาณ ๕๐ ปีมนุษย์ เท่ากับว่าแต่ละรายอยู่ไม่นาน..!