ภาวะกิเลสตีกลับจนกรรมฐานแตก

[ทองหยด]

กราบนมัสการพระอาจารย์ที่เคารพอย่างสูง

ขอกราบเรียนสอบถามเรื่องกิเลสตีกลับดังต่อไปนี้

การเกิดโทสะ มีอารมณ์โมโห รำคาญกับเรื่องเล็ก ๆ น้อย ๆ เช่น โมโหหงุดหงิดกับเสียง เช่น เสียงไอ เสียงถุงพลาสติก เสียงขยับตัวเคลื่อนไหวของคนที่ได้ยินในขณะที่เรานั่งสมาธิ แบบไม่เคยเป็นมาก่อน เป็นอาการกิเลสตีกลับ ซึ่งในกรณีนี้คือโทสะใช่หรือเปล่า

-ภาวะกิเลสตีกลับแตกต่างจากกิเลสในจริตนิสัยสันดานอย่างไร

-กิเลสตีกลับจนกรรมฐานแตก จะเกิดกับสมาธิภาวนาแบบใหน

-ผู้ปฏิบัติธรรมจะมีวิธีสังเกตจิตใจของตัวเองได้อย่างไรว่าเป็นภาวะกิเลสตีกลับแล้ว

-การรักษากำลังใจให้ทรงตัว ปกติเราใช้อานาปานสติ ภาวนาพุทโธ แต่ถ้าเราต้องทำงานหรือกิจกรรมที่ไม่สามารถทำได้ จะเปลี่ยนเป็นจับภาพพระบ้าง หรือสวดมนต์เช่นพระคาถาเงินล้านในใจบ้าง จะได้หรือไม่

-การคลายกำลังใจมาพิจารณาวิปัสสนาญาณ ใช้วิธีเปิดหนังสือธรรมะอ่านหาหัวข้อธรรมที่เราชอบและสนใจได้หรือไม่ และเมื่อเราจะจับมือถือเพื่อเปิดดูหรือกระทำการงาน นอกจากตั้งสติให้รู้ตัวเสมอแล้ว จะต้องกระทำหรือเพิ่มความระมัดระวังในกรณีเรื่องใดอีกบ้าง

-เคยนั่งสมาธิแล้วเห็นเหมือนงูว่ายอยู่ในน้ำ ความรู้สึกเหมือนตัวเราเป็นงูตัวนั้น ภาพยังไม่ชัดเจนว่าเป็นงู อะไร จู่ ๆ คิดว่าไม่ควรสนใจ เลยกลับภาวนาต่อ ก็มีเสียงบอกว่า "ถ้าไม่สนใจ ต่อไปจะไม่ได้เห็นแล้วนะ" เลยนึกตอบเขากลับไปว่า "ไม่เห็นก็ดี จะได้ไม่เหนื่อย" พอตอบเขาไปแล้วก็กลับไปภาวนาต่อ หลังจากนั้นก็ยังเห็นภาพงูในน้ำลักษณะเดียวกันอีก ตอนนั่งสมาธิหลังสวดมนต์กับพระอาจารย์รูปหนึ่ง แต่ก็ตัดใจไม่สนใจ สรุปเสียงที่มาบอกในสมาธิครั้งแรกนี่เขาจะหลอกเราใช่หรือเปล่า

[เถรี]

ถาม : การเกิดโทสะ มีอารมณ์โมโห รำคาญกับเรื่องเล็ก ๆ น้อย ๆ เช่น โมโหหงุดหงิดกับเสียงไอ เสียงถุงพลาสติก เสียงขยับตัวเคลื่อนไหวของคน ซึ่งได้ยินในขณะที่เรานั่งสมาธิแบบไม่เคยเป็นมาก่อน เป็นอาการกิเลสตีกลับ ซึ่งในกรณีนี้คือโทสะใช่หรือเปล่า ?
ตอบ : โทสะร้อยเปอร์เซ็นต์เต็ม ขณะเดียวกันพอจิตเริ่มสงบ กิเลสกลัวว่าตัวเองจะตาย ก็เลยต้องรีบเสวยอารมณ์ที่ตัวเองชอบ ก็คือ รัก โลภ โกรธ หลง คราวนี้พอจิตเริ่มสงบ กำลังใจเริ่มสัมผัสกับสิ่งต่าง ๆ ได้ละเอียดขึ้น ชัดเจนขึ้น ก็กระทบง่ายขึ้น เขาถึงได้บอกว่า "กิเลสนักปฏิบัติ" ต้องระวังเอาไว้ ประเภทวิปัสสนาขี้โกรธ สันโดษขี้ขอ อุเบกขาบ้ายอ ฯลฯ อะไรประมาณนั้น

ถาม : ภาวะกิเลสตีกลับแตกต่างจากกิเลสในจริตนิสัยสันดานอย่างไร ?
ตอบ : เหมือนเดิมทุกประการ เพียงแต่ภาวะนี้อยู่ในลักษณะเริ่มโดนเก็บกด พอโดนกดมากเข้า กิเลสกลัวว่าจะตายก็ต้องสู้ แล้ว ก็ยันเราหงายท้องตึง

ถาม : กิเลสตีกลับจนกรรมฐานแตก จะเกิดกับสมาธิภาวนาแบบไหน ?
ตอบ : ไม่เกิดจากสมาธิอะไรหรอก กิเลสเกิดแสดงว่าสมาธิไม่ทรงตัว ถ้าสมาธิทรงตัว กิเลสจะเกิดไม่ได้

ถาม : ผู้ปฏิบัติธรรมจะมีวิธีสังเกตจิตใจของตัวเองได้อย่างไรว่าเป็นภาวะกิเลสตีกลับแล้ว ?
ตอบ : จะไปยากอะไร ถึงเวลาขบเขี้ยวเคี้ยวฟันไล่งับหัวชาวบ้านเขาก็ใช่แล้ว...!

[เถรี]

ถาม : การรักษากำลังใจให้ทรงตัว ปกติใช้อานาปานสติ ภาวนาพุทโธ แต่ถ้าเราต้องทำงานหรือกิจกรรมที่ไม่สามารถทำได้ จะเปลี่ยนเป็นจับภาพพระบ้าง หรือสวดมนต์ เช่น พระคาถาเงินล้านในใจบ้าง จะได้หรือไม่ ?
ตอบ : อย่างไรก็ได้ อย่าให้กิเลสเกิดก็แล้วกัน

[เถรี]

ถาม : การคลายกำลังใจมาพิจารณาวิปัสสนาญาณ ใช้วิธีเปิดหนังสือธรรมะอ่านหาหัวข้อธรรมที่เราชอบและสนใจได้หรือไม่ ?
ตอบ : อาตมาหากินอย่างนั้นมาครึ่งชีวิต ได้หรือเปล่าก็ไม่รู้ ?

[เถรี]

ถาม : เคยนั่งสมาธิแล้วเห็นเหมือนงูว่ายอยู่ในน้ำ ความรู้สึกเหมือนตัวเราเป็นงูตัวนั้น ภาพยังไม่ชัดเจนว่าเป็นงูอะไร จู่ ๆ คิดว่าไม่ควรสนใจ เลยกลับภาวนาต่อ ก็มีเสียงบอกว่า "ถ้าไม่สนใจ ต่อไปจะไม่ได้เห็นแล้วนะ" เลยนึกตอบเขากลับไปว่า "ไม่เห็นก็ดี จะได้ไม่เหนื่อย" พอตอบเขาไปแล้วก็กลับไปภาวนาต่อ หลังจากนั้นก็ยังเห็นภาพงูในน้ำลักษณะเดียวกันอีก แต่ก็ตัดใจไม่สนใจ สรุปว่าเสียงที่มาบอกในสมาธิครั้งแรกนี่เขาจะหลอกเราให้เราสนใจใช่หรือเปล่า ?
ตอบ : ไม่ต้องสงสัย ยิ่งกว่าใช่เสียอีก