เสียงธรรมจากวัดท่าขนุน วันอังคารที่ ๑๓ กันยายน ๒๕๖๕

[ตัวเล็ก]

เสียงธรรมจากวัดท่าขนุน วันอังคารที่ ๑๓ กันยายน ๒๕๖๕

[เถรี]

วันนี้ตรงกับวันอังคารที่ ๑๓ กันยายน พุทธศักราช ๒๕๖๕ กระผม/อาตมภาพเดินทางไกลจากมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย อำเภอวังน้อย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เพื่อกลับวัดท่าขนุนให้ทันกับงานประจำปีในวันพรุ่งนี้ ซึ่งกระผม/อาตมภาพได้เรียนถวายพระเถรานุเถระที่เคยนิมนต์ท่านมาในงานเป็นประจำว่า ทางด้านอำเภอทองผาภูมินั้น เชื้อไวรัสโควิด ๑๙ ยังแพร่ระบาดมาก ขนาดนายอำเภอก็ติดเชื้อไป ๒ รอบแล้ว จึงยังไม่อยากจัดงานอะไรที่เพิ่มความเสี่ยงในการติดเชื้อของผู้ร่วมงานขึ้นมา

ดังที่ได้บอกกับท่านทั้งหลายแล้วว่า ให้พวกเราสวมหน้ากากอนามัยไปจนกว่าจะถึงเดือนกุมภาพันธ์ ปี ๒๕๖๖ ตอนนั้นท่านทั้งหลายก็คงคิดว่าไม่น่าจะยาวนานขนาดนั้น แต่ว่ามาถึงตอนนี้ก็เห็นชัดแล้วว่า ดีไม่ดี ถึงช่วงนั้นก็ยังคงไม่ปลอดภัยอยู่ดี

สำหรับวันนี้ งานที่ไปมาก็คือ ครบรอบ ๑๓๕ ปี วันสถาปนามหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย กระผม/อาตมภาพก็ไปพบปะบรรดาผู้บริหารระดับสูง ตั้งแต่เจ้าคุณอาจารย์อธิการบดี พระเดชพระคุณพระธรรมวัชรบัณฑิต (สมจินต์ สมฺมาปญฺโญ, ป.ธ. ๙) ศ.ดร. แล้วก็ท่านอื่น ๆ

ซึ่งจะว่าไปแล้ว ทางด้านกาญจนบุรีนี้ ถ้านับบุคคลที่ส่วนกลางรู้จักมาก รู้สึกว่าท่านทั้งหลายจะรู้จักกระผม/อาตมภาพมากกว่าท่านผู้อำนวยการวิทยาลัยสงฆ์กาญจนบุรีเสียอีก

สำหรับวันนี้พระเดชพระคุณพระเทพปริยัติโสภณ, ดร. รักษาการผู้อำนวยการวิทยาลัยสงฆ์กาญจนบุรีศรีไพบูลย์ ได้เดินทางไปรับคำสั่งแต่งตั้งเป็นผู้อำนวยการวิทยาลัยสงฆ์กาญจนบุรีศรีไพบูลย์เต็มตัว ไม่ต้องรักษาการแล้ว

[เถรี]

ในเรื่องของการบริหารหน่วยงาน ไม่ว่าจะใหญ่หรือว่าเล็กก็ตาม สำคัญที่สุดตรงภาวะผู้นำ บางคนยังไม่เข้าใจเสียด้วยซ้ำไปว่าคำนี้แปลว่าอะไร ? ภาวะผู้นำนั้น เราบัญญัติศัพท์มาจากคำว่า Leadership ของภาษาอังกฤษ ซึ่งถ้าแปลตามแบบที่กระผม/อาตมภาพถนัด ก็แปลว่า "เรือนำร่อง"

ก็คือสมัยก่อน ถ้าหากว่ามีการเดินทางทางเรือ หรือว่าขนส่งสินค้าทางเรือ บรรดาสันดอน ร่องน้ำต่าง ๆ ไม่ใช่ว่าทุกคนจะชำนาญ บุคคลที่ไม่ชำนาญก็จะต้องมีเรือนำร่อง เพื่อที่จะได้ติดตามไปโดยปลอดภัย ไม่เช่นนั้นถ้าหากว่าไปเอง ไม่ทราบว่าหินโสโครกอยู่ตรงไหน ? สันดอนอยู่ตรงไหน ? ก็อาจจะพาเรือไปอับปางได้

คราวนี้ในเมื่อแปลว่าภาวะผู้นำ ถ้าหากว่าจะเอาชัด ๆ ก็คือ ภาพพจน์ของผู้นำ ผู้นำมีลักษณะอย่างไร ? ความคิด คำพูด การกระทำ ชวนให้เราติดตามหรือไม่ ? บางท่านมีตำแหน่งใหญ่โต แต่ว่าความเป็นผู้นำมีน้อยมาก เข้าไปรับหน้าที่เมื่อไร ก็โดน "ชยันโตฯ" รอบทิศทาง ก็แปลว่าท่านนั้นขาดภาวะผู้นำ

ถ้าหากว่าเป็นภาวะผู้นำตามหลักธรรมในพระพุทธศาสนานั้น ส่วนใหญ่แล้วท่านกล่าวถึงพระเจ้าจักรพรรดิหรือว่าพระมหากษัตริย์ ถ้าหากว่าเป็นผู้นำที่มีจำนวนมาก เป็นคณะ องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าก็กล่าวถึงหลักอปริหานิยธรรม

ถึงเป็นพระเจ้าจักรพรรดิก็อาจจะใช้อำนาจในทางที่ผิดได้ องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าจึงพระราชทานหลักธรรมในจักรวรรดิวัตร ให้ประกอบในการรับหน้าที่ของพระเจ้าจักรพรรดิ

[เถรี]

ถ้าเป็นพระมหากษัตริย์ ก็ต้องมีทศพิศราชธรรม หลักธรรม ๑๐ ประการ ตั้งแต่ทาน ศีล ไล่ขึ้นไป

ถ้าหากว่าเป็นหมู่คณะในการปกครอง คล้าย ๆ กับคณะรัฐบาลในปัจจุบัน ซึ่งในสมัยพุทธกาล มีอยู่ ๒ ประเทศ ก็คือมัลละกับปาวา ซึ่งผู้นำได้รวมกันเป็นคณะมัลลกษัตริย์ องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าก็พระราชทานอปริหานิยธรรมทั้ง ๗ ประการให้

เราจะเห็นได้ว่า ในเรื่องของการปกครองนั้น องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าไม่ได้ตรัสสรรเสริญว่าระบอบไหนดี เพราะว่าระบอบจะดีแค่ไหนก็ตาม สำคัญตรงคนที่ใช้ระบอบนั้น เราจะเห็นว่าในปัจจุบัน ผู้นำโลกประชาธิปไตยอย่างที่พวกเราเคยเชื่อมั่นกัน อย่างสหรัฐอเมริกา อังกฤษ ฝรั่งเศส เหล่านี้เป็นต้น ปรากฏว่าสิ่งต่าง ๆ ที่ประเทศเหล่านี้ได้กระทำนั้น ย่ำแย่กว่าผู้นำทางโลกเผด็จการเสียอีก..!

ถ้าหากว่าดูในบ้านเราเมืองเรา ประชาธิปไตยดำเนินมาตั้งแต่ปี ๒๔๗๕ มาถึงปีนี้ ถ้าเป็นคนก็อายุ ๙๐ ปีแล้ว ระบอบการปกครองของบ้านเราก็ยังลุ่ม ๆ ดอน ๆ แล้วถ้าหากว่าไปดูระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ ไม่ต้องมองไกล เอาแค่สมัยในหลวงรัชกาลที่ ๕ ประเทศไทยของเราเจริญที่สุดในเอเชีย เจริญกว่าญี่ปุ่นอีก ดังนั้น..ในเรื่องของอัตตาธิปไตย คือการถือตนเป็นใหญ่ หรือที่เรียกในภาษาปัจจุบันว่าเผด็จการ ไม่ใช่ว่าไม่ดี เพราะว่าขึ้นอยู่กับผู้นำเหมือนกัน

ถ้าหากว่าโลกาธิปไตย เสียงข้างมากเป็นประมาณ ที่เราไปบอกว่าประชาธิปไตย อย่างที่กระผม/อาตมภาพเคยเปรียบเทียบเอาไว้ว่า โจรก็สามารถใช้เสียงข้างมากได้ ถ้าเสียงข้างมากของหมู่โจรบอกว่าเลือกคนนี้เป็นผู้นำ แล้วคนดีมีเสียงข้างน้อย ก็แปลว่าเราจะต้องมีโจรเป็นผู้นำ ทั้ง ๆ ที่เป็นประชาธิปไตย

[เถรี]

อย่างที่หลวงปู่ชา วัดหนองป่าพง ท่านเปรียบเทียบเอาไว้เวลามีคนไปถามว่า ประชาธิปไตยดีหรือไม่อย่างไร ? ท่านบอกว่า ส่วนที่ไม่ดีก็มีอยู่มาก อย่างเช่นว่าถ้ามีแมลงวัน ๒๐ ตัว มีผึ้งอยู่แค่ ๑๐ ตัว แล้วลงมติว่าจะกินอะไรเป็นอาหาร แมลงวัน ๒๐ ตัวบอกว่ากินขี้ ผึ้ง ๑๐ ตัว แทนที่จะได้กินน้ำหวานก็ต้องกินขี้ตามไปด้วย แล้วเราจะรับกันได้ไหม ? เป็นสิ่งที่หลวงปู่ชา วัดหนองป่าพงท่านบอกเอาไว้ชัดที่สุด

ดังนั้น..ในเรื่องของหน่วยงานต่าง ๆ ถ้าหากว่าผู้นำขาดวุฒิภาวะ โดยเฉพาะวุฒิภาวะทางอารมณ์ มีความไม่มั่นคง ขึ้น ๆ ลง ๆ หน่วยงานนั้นมักจะไปไม่รอด ต้องเปลี่ยนแปลงบุคคลผู้ใต้บังคับบัญชาบ่อย ๆ เพราะว่าถ้าเขาอยู่แล้ว รู้สึกว่าอาจจะเดือดร้อนได้ทุกเวลา เขาก็จะไม่อยู่ด้วย

อย่างที่หลวงปู่มหาอำพัน ท่านเจ้าคุณพระภาวนาปัญญาวิสุทธิ์ (อำพัน อาภรโณ บุญ-หลง) วัดเทพศิรินทราวาส ท่านเคยบอกกระผม/อาตมภาพไว้ว่า "ไม้ใหญ่โคนต้องเย็น" ก็คือถ้าหากว่าเรามีตำแหน่งหน้าที่การงานใหญ่โต จะต้องเป็นคนใจเย็น หูหนัก ไม่เที่ยวโทษคนอื่น รู้จักรับผิดแทนผู้ใต้บังคับบัญชา แล้วแก้ไขความผิดนั้นให้ออกมาให้ดีที่สุด

คำว่า รับผิดชอบ แปลว่า รับทั้งสองอย่าง ดีก็ต้องรับ ไม่ดีก็ต้องรับ ไม่ใช่ตัวเองรับแต่ความชอบอย่างเดียว พอมีความผิดพลาดก็ยัดเยียดให้ผู้ใต้บังคับบัญชา ยัดให้เป็นความผิดของลูกน้อง แค่นั้นยังไม่พอ ยังมีการใช้วาจาเสียดสี ถากถางกันอีกด้วย

[เถรี]

แม้กระทั่งวัดท่าขนุนของเรา มีคนโทรศัพท์มาถามว่า จะอยู่ประจำที่วัดท่าขนุน กระผม/อาตมภาพจะอนุญาตไหม ? ได้บอกไปว่า อันดับแรก..ทำตามระเบียบวัดได้ก็อยู่ได้ อันดับที่สอง..การด่าด้วยปาก ถากด้วยตา แสดงกิริยาไม่เป็นมิตร เราทนได้ไหม ? ถ้าทนได้ก็อยู่ได้..!

เพราะว่าเรื่องของสถานที่ เรื่องของผู้นำ ต่อให้ดีขนาดไหนก็ตาม ไม่ได้แปลว่าทุกคนในที่นั้นจะดีหมด ในเมื่อทุกคนยังอยู่ในระหว่างของการขัดเกลา กาย วาจา ใจ ของตนเอง ถ้าหากว่ามีจิตสำนึก เร่งรีบขัดเกลาแก้ไขข้อผิดพลาดของตน ก็สามารถที่จะอยู่ร่วมกับคนอื่นได้ แต่ถ้าหากว่าปัญญาน้อย ขัดเกลา กาย วาจา ใจ ของตนเองได้น้อย ก็จะต้องกระทบกระทั่งกับคนอื่นอยู่เสมอ

ดังนั้น..ในเรื่องของหน่วยงานต่าง ๆ แม้กระทั่งวัดวาอาราม ไม่ใช่ว่าผู้นำดี สถานที่ดี แล้วทุกอย่างจะดีหมด ไอ้เรื่องที่ดีหมดนั้น ภาษาวัยรุ่น เขาบอกว่า "อยู่ในทุ่งลาเวนเดอร์" ก็คือมีแต่ในฝันเท่านั้น โลกของความเป็นจริงโหดร้ายกว่าที่คิด แต่สถานที่ยิ่งโหดร้าย ถ้าเราสามารถอยู่ แล้วขัดเกลาตนเองได้ จะประสบความสำเร็จง่ายกว่าที่อื่น เพียงแต่ว่าจะทนแรงเสียดทานที่หนักขนาดนั้นได้หรือไม่ ?

สำหรับวันนี้ก็ขอเรียนถวายพระภิกษุสามเณรของเรา และบอกกล่าวแก่ญาติโยมแต่เพียงเท่านี้

พระครูวิลาศกาญจนธรรม, ดร.
เสียงธรรมจากวัดท่าขนุน
วันอังคารที่ ๑๓ กันยายน พุทธศักราช ๒๕๖๕
(ถอดจากเสียงเป็นอักษร โดย เผือกน้อย)