เทศน์ช่วงทำกรรมฐานเช้า วันจันทร์ที่ ๓๐ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๖๒

[หยาดฝน]

เทศน์ช่วงทำกรรมฐานเช้า
วันจันทร์ที่ ๓๐ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๖๒

เชิญรับฟังได้ที่ https://youtu.be/5L1E1aN7A4U

นั่งตัวตรง การนั่งตัวตรงมาจากภาษาบาลีที่ว่า "อุชุง กายัง" ไม่ใช่การนั่งเกร็งตัว ยืดตัวขึ้นให้ตรง โยกหามุมที่รู้สึกว่ากระดูกสันหลังทุกท่อนเรียงเป็นเส้นตรงเดียวกัน แล้วก็คลายกล้ามเนื้อทั้งหมด

หลับตาลงเบา ๆ เหมือนกับเรามองขึ้นไปบนหน้าผาก บนกระหม่อม แล้วก็โค้งลงไปในท้อง ปิดปาก ลิ้นแตะเพดานไว้นิดหนึ่ง ไม่ต้องใช้แรง กำหนดความรู้สึกทั้งหมดไว้ที่ลมหายใจเข้าออก
หายใจเข้า... ให้ความรู้สึกทั้งหมดของเราไหลตามลมหายใจเข้าไป
หายใจออก...ให้ความรู้สึกทั้งหมดของเราไหลตามลมหายใจออกมา

[หยาดฝน]

จะใช้คำภาวนาอะไรก็ได้ที่เรามีความถนัด มีความชำนาญมาแต่เดิม ถ้าเผลอสติไปคิดถึงเรื่องอื่น เมื่อรู้ตัวก็ให้รีบดึงกลับมาที่ลมหายใจเข้าออกเสียใหม่ ตามดูตามรู้ลมเข้าไปจนสุด ตามดูตามรู้ลมออกมาจนสุด หน้าที่เรามีแค่นี้ เรื่องอื่น ๆ วางทิ้งให้หมด

ช่วงเช้าเป็นช่วงเวลาที่สำคัญที่สุดสำหรับนักปฏิบัติกรรมฐาน สภาพจิตที่ฟุ้งซ่านเริ่มสงบจากการที่ได้นอนหลับ ต้องรีบฉวยโอกาสกอบโกยความดีเข้ามาในใจของเราให้มากที่สุด ไม่เช่นนั้น ถ้าปล่อยให้ความชั่วเข้ามาแทรกได้ เราก็จะฟุ้งซ่านไปทั้งวัน

หายใจเข้า... ผ่านจมูก ผ่านอก ไปสุดที่ท้อง
หายใจออก...จากท้อง ผ่านอก มาสุดที่ปลายจมูก
หายใจเข้า... ตามดูเข้าไปจนสุด
หายใจออก... ตามดูออกมาจนสุด
หายใจเข้า... จมูก อก ท้อง
หายใจออก... ท้อง อก จมูก

[หยาดฝน]

การที่เราจะมานั่งอย่างเป็นทางการแบบนี้มีน้อย เมื่อถึงเวลาอย่ารีบร้อน อย่าใจร้อนข้ามขั้นตอน ค่อย ๆ ตามดูตามรู้ไปทีละขั้น เพื่อเพาะสร้างกำลังและความมั่นคงให้กับสมาธิจิตของเรา
หายใจเข้า... ตามเข้าไปจนสุด
หายใจออก... ตามออกมาจนสุด

เมื่อรู้สึกว่าลมหายใจและคำภาวนาของเรากลมกลืนเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน สามารถรู้ได้ตลอด ตั้งแต่เข้าจนออก ก็ให้กำหนดภาพพระพุทธรูปที่เรารักเราชอบมากที่สุด จะเป็นสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าองค์ปฐม จะเป็นพระวิสุทธิเทพ พระแก้วมรกต พระพุทธชินราช หลวงพ่อโสธร หลวงพ่อวัดไร่ขิง ตลอดถึงวัตถุมงคลใด ๆ ที่เรารักเคารพ แล้วมีรูปพระอยู่ก็ได้

หายใจเข้า... ให้ภาพพระนั้นไหลตามลมหายใจเข้าไป
หายใจออก... ให้ภาพพระไหลตามลมหายใจออกมา

[หยาดฝน]

หลักการคือ อย่าใช้สายตากำหนดภาพพระ หรือเพ่งภาพพระ เป็นการนึกถึงภาพพระ การนึกถึงไม่ใช่ตาเห็น เป็นภาพที่ปรากฏในห้วงนึกของเรา เหมือนที่คิดถึงบุคคลที่เรารัก คิดถึงบ้าน คิดถึงข้าวของเครื่องใช้ที่เราเคยใช้สอย เราไม่เห็น แต่ภาพนั้นปรากฏชัดในห้วงนึกของเรา

หายใจเข้า... ภาพพระไหลลงไปอยู่ในท้อง
หายใจออก... ภาพพระเลื่อนขึ้นไปบนศีรษะ

การปฏิบัติธรรมเป็นการค่อย ๆ สะสมความดี เหมือนน้ำทีละหยด ไม่สามารถจะกอบโกยทีเดียวมากมายมหาศาลได้ ความจริงจังสม่ำเสมอ จึงเป็นเคล็ดลับสำคัญในการประสบความสำเร็จ

หายใจเข้า... ภาพพระไหลตามลมหายใจเข้าไป
หายใจออก... ภาพพระไหลตามลมหายใจออกมา

จะหายใจเข้า... ให้ภาพพระเล็กลง เล็กลงไปอยู่ในห้อง
หายใจออก... ให้ภาพพระใหญ่ขึ้นน ใหญ่ขึ้นไปอยู่บนศีรษะ
หรือหายใจเข้า... ให้ภาพพระใหญ่ขึ้น ๆ จนครอบเราไว้ทั้งตัว
หายใจออก... ให้ภาพพระเล็กลง ๆ ไปอยู่บนศีรษะก็ได้

[หยาดฝน]

ชอบใจแบบไหนให้ทำแบบนั้น หรือถ้าหากว่าภาพพระองค์เดียว เรารู้สึกว่าใช้สติสมาธิน้อยไป อาจจะฟุ้งซ่านได้ ก็กำหนดองค์แรกไว้บนศีรษะ องค์ที่ ๒ ไว้ในอก องค์ที่ ๓ ไว้ในท้อง
หายใจเข้า... ภาพพระองค์ที่ ๑ ที่ ๒ ที่ ๓ สว่างขึ้น
หายใจออก... ภาพพระองค์ที่ ๓ ที่ ๒ ที่ ๑ สว่างขึ้น

อย่าเอาความชัดเจนของภาพพระ แค่รู้ว่ามีภาพพระองค์ที่ ๑ อยู่บนศีรษะ องค์ที่ ๒ อยู่ในอก องค์ที่ ๓ อยู่ในท้องก็พอแล้ว จะกำหนดเป็นแบบเดียวกันทั้ง ๓ องค์ หรือแตกต่างกันก็ได้
หายใจเข้า... ภาพพระองค์ที่ ๑ ที่ ๒ ที่ ๓ สว่างขึ้น
หายใจออก... ภาพพระองค์ที่ ๓ ที่ ๒ ที่ ๑ สว่างขึ้น

[หยาดฝน]

กำหนดให้เป็นไปตามจังหวะการหายใจของเราเอง อย่าทำตามเสียงพูด เพราะว่าสมาธิจิตของคนไม่เท่ากัน ถ้าเราจะทำตามต้องมีสมาธิระดับเดียวกัน
หายใจเข้า... ภาพพระไปสว่างไสวอยู่ในท้อง
หายใจออก...ภาพพระไปสว่างไสวอยู่บนศีรษะ
หายใจเข้า... ภาพพระสว่างขึ้น ตัวเราสว่างขึ้น
หายใจออก...ภาพพระสว่างขึ้น ตัวเราสว่างขึ้น

เรื่องทั้งหลายเหล่านี้เป็นกีฬาสมาธิ ให้เราฝึกฝนโดยไม่โดนความเบื่อเข้าแทรกเสียก่อน สมาธิจิตแต่ละวันจะดีจะเลวอย่างไรอยู่ที่ภาพพระ
ถ้าภาพพระชัดเจน แจ่มใส สว่างไสว สมาธิของเราก็ทรงตัวได้ดี
ถ้าภาพพระเลือนลาง ความสว่างมีน้อย จนรู้สึกเหมือนกับมองในความมืด หรือมองเวลาใกล้ค่ำใกล้สว่าง ก็ให้รู้ว่าสมาธิเรามีน้อย

หายใจเข้า... ภาพพระสว่างขึ้น ตัวเราสว่างขึ้น
หายใจออก...ภาพพระสว่างขึ้น ตัวเราสว่างขึ้น

[หยาดฝน]

ไม่ว่าจะอยู่อิริยาบถใดก็กำหนดแบบนี้ได้
ถ้านอนอยู่..ก็ให้ภาพพระเลื่อนไปตามแนวนอน
ถ้านั่งอยู่..ให้ภาพพระเลื่อนขึ้นลงตามแนวตั้ง
เราจะนอนอยู่..ให้ภาพพระตั้งอยู่ เลื่อนจากจมูก ไปที่อก ไปที่ท้องก็ได้
อยู่ที่เราสามารถกำหนดได้ถนัด สาระสำคัญอยู่ที่ภาพพระและลมหายใจเข้าออก ส่วนอื่นจะเป็นไปตามระดับสมาธิของตน

หายใจเข้า... ภาพพระสว่างขึ้น ตัวเราสว่างขึ้น
หายใจออก... ภาพพระสว่างขึ้น ตัวเราสว่างขึ้น

[หยาดฝน]

เมื่อตัวเราและภาพพระสว่างไสวดีแล้ว ก็กำหนดใจอัญเชิญภาพพระทุกองค์ไปรวมกันอยู่บนศีรษะ
หายใจเข้า... ให้พระรัศมีแผ่กว้างออกไปรอบด้าน เหมือนกับเราโยนก้อนหินลงน้ำ แล้วน้ำกระเพื่อมเป็นวงออกไปรอบด้าน หรือจะกำหนดพระรัศมีเป็นวงกลมรอบองค์พระ ถึงเวลาขยายใหญ่ออกไปรอบด้านก็ได้
หายใจเข้า... ความสว่างไสวแผ่กว้างออกไป กว้างออกไป

ให้เราตั้งใจว่า..นั่นก็คือสิ่งแทนพระเมตตาขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ที่แผ่ปกยังความร่มเย็นให้แก่สรรพสัตว์ทั้งหลาย ทุกภพทุกภูมิ ทุกหมู่ทุกเหล่า
ให้ตั้งใจว่า..เราไม่เป็นศัตรูกับใคร เรายินดีเป็นมิตรกับคนและสัตว์ทั่วทั้งโลก

[หยาดฝน]

ให้กำหนดใจว่า..มนุษย์ทั้งหลาย สัตว์ทั้งหลาย ผู้เป็นเพื่อนทุกข์ เกิด แก่ เจ็บ ตาย ด้วยกันทั้งหมดทั้งสิ้น ผู้ที่ชีวิตของท่านทั้งหลายเหล่านั้นได้ตกล่วงไปแล้วในวันหนึ่งคืนหนึ่ง ขอให้ท่านทั้งหลายเหล่านั้นจงไปเสวยสุขในสุคติภพโดยถ้วนหน้ากันเถิด

มนุษย์ทั้งหลาย สัตว์ทั้งหลาย ผู้เป็นเพื่อนทุกข์ เกิด แก่ เจ็บ ตาย ด้วยกันทั้งหมดทั้งสิ้น ผู้ที่ชีวิตของท่านทั้งหลายเหล่านั้นตกอยู่ในความทุกข์ยาก เศร้าหมอง เดือดร้อน ลำเค็ญ ทุกข์กาย ทุกข์ใจ เจ็บไข้ได้ป่วย พิกลพิการใด ๆ ก็ดี ขอให้ท่านทั้งหลายเหล่านั้นจงได้ล่วงพ้นจากความทุกข์ทั้งหลายนั้นเถิด

มนุษย์ทั้งหลาย สัตว์ทั้งหลาย ผู้เป็นเพื่อนทุกข์ เกิด แก่ เจ็บ ตาย ด้วยกันทั้งหมดทั้งสิ้น ผู้ที่ชีวิตของท่านทั้งหลายเหล่านั้นมีความสุขความเจริญดีอยู่แล้ว ขอให้ท่านทั้งหลายเหล่านั้นจงมีความสุขความเจริญยิ่ง ๆ ขึ้นไปด้วยเถิด

[หยาดฝน]

มนุษย์ทั้งหลาย สัตว์ทั้งหลาย ผู้เป็นเพื่อนทุกข์ เกิด แก่ เจ็บ ตาย ด้วยกันทั้งหมดทั้งสิ้น พึงเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่แก่กันและกัน เสียสละให้ปัน ช่วยเหลือเกื้อกูลแก่ผู้ที่ตกอยู่ในความทุกข์ยากยิ่งกว่าตนให้พ้นทุกข์ เพื่อยังโลกทั้งหลายไปสู่สันติสุขอันสมบูรณ์ด้วยเถิด

หายใจเข้า... พระรัศมีขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า แผ่กว้างออกไป กว้างออกไป
หายใจออก... ให้มาสว่างไสวอยู่บนศีรษะของเราตามเดิม

หายใจเข้า... สว่างไสวโดยไม่มีประมาณ
หายใจออก... มาสว่างบนศีรษะของเราตามเดิม

[หยาดฝน]

เมื่อภาพพระในความรู้สึกของเราสว่างไสวชัดเจนดีแล้ว ก็น้อมจิตน้อมใจ กราบลงตรงองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า นั่นคือรูปเปรียบองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าบนพระนิพพาน เราอยู่ใกล้พระองค์ท่านคือ เราอยู่บนพระนิพพาน

ให้ตั้งใจว่า..วันนี้ถ้าเราหมดอายุขัยตายลงไปก็ดี ถ้าเราประสบอุบัติเหตุอันตรายใด ๆ ถึงแก่ชีวิตก็ตาม เราขอมาอยู่กับองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่พระนิพพานนี้แห่งเดียวเท่านั้น

หลังจากนั้นก็กำหนดภาพพระของเรา ถ้ายังมีลมหายใจเข้าออก ดูหายใจเข้าออกไปด้วย ถ้ายังมีภาพพระ กำหนดภาพพระไปด้วย ถ้ายังมีคำภาวนา กำหนดคำภาวนาไปด้วย เมื่อลมหายใจเข้าออกเบาลง ให้รู้ว่าเบาลง ถ้าลมหายใจเข้าออกหายไป คำภาวนาหายไป ให้รู้ว่าหายไป

กำหนดใจจดจ่ออยู่ที่ภาพพระของเรา อย่าอยากให้เป็นเช่นนั้น และอย่าดิ้นรนให้เป็นเช่นนั้น จะหายใจหรือไม่หายใจก็ช่าง ถ้าตายลงไป เราขออยู่กับพระพุทธเจ้าที่นี่เท่านั้น พยายามประคับประคองรักษาอารมณ์นี้ไว้ จนกว่าจะได้รับสัญญาณบอกว่าหมดเวลา

[หยาดฝน]

(สัญญาณบอกว่าหมดเวลา)

พุทโธ พุทโธ พุทโธ ได้ยินหนอ ได้ยินหนอ ได้ยินหนอ

ค่อย ๆ คลายสมาธิออกมานะจ๊ะ แบ่งความรู้สึกส่วนหนึ่งอยู่ที่คำภาวนา หรือภาพพระของเรา ความรู้สึกส่วนใหญ่จะได้ใช้ในการทำวัตรของเรา

ถ้าใครไม่สามารถที่จะเคลื่อนคลายสมาธิ เพราะกลัวว่าจะหลุด ให้กำหนดใจนิ่งอยู่จุดใดจุดหนึ่งของร่างกายก่อน แล้วเราค่อยขยับขยายคลายสมาธิ ไม่ว่าจะกราบพระ จะสวดมนต์ ให้กำหนดใจนิ่งอยู่บริเวณจุดที่เรากำหนดเอาไว้ สมาธิจะได้ไม่เคลื่อนไม่คลายไปไหน เตรียมตัวทำวัตรเช้ากันจ้ะ


พระครูวิลาศกาญจนธรรม, ดร.
เทศน์ช่วงทำกรรมฐานเช้า
วันจันทร์ที่ ๓๐ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๖๒
(ถอดจากเสียงเป็นอักษร โดย เผือกน้อย)