เถรใบลานเปล่า

[โอรส]

พระสุธรรมเถร บาลีเขาเรียก โปฏฐิละ ใบลานเปล่า คือ ตัวเองไม่ได้อะไร สอนตามพุทธวจนะเฉย ๆ แต่ลูกศิษย์เป็นพระอรหันต์เป็นพัน ๆ เลย ลูกศิษย์ฉลาด อาจารย์สอนตรงตามที่พระพุทธเจ้าสอน ลูกศิษย์ทำตามนั้นก็ได้ผล แต่อาจารย์ไม่ได้อะไรเลย

พระพุทธเจ้าจึงเรียกว่า เถรใบลานเปล่า นี่เป็นกุศโลบายอย่างหนึ่งให้ท่านรู้สึกตัว ก่อนนั้นท่านก็ยิ้มรับ ไป ๆ มา ๆ ทำไมพระพุทธเจ้าเรียกเราอย่างนี้ นึกไปนึกมา อ๋อ...ที่แท้เราเองดีแต่สอนคนอื่นเขา เหมือนอย่างกับเปิดตำรา เปิดใบลานสอน แต่ว่าตัวของเราเองไม่ได้มีความดีอะไรตามนั้นเลย ก็เหมือนกับใบลานเปล่า

ท่านตั้งใจจะปฏิบัติ ไปขอให้ลูกศิษย์ที่เป็นพระอริยเจ้า คือพระอรหันต์ให้สอน แต่ไม่มีใครกล้าสอน ท่านก็ต้องขอไล่ไปเรื่อย ๆ เขาก็บอกปัดไปเรื่อย ๆ จนไปถึงเณรองค์สุดท้ายโน่น เณรท่านเป็นพระอรหันต์แล้ว เณรเหลียวไปมอง...ไม่มีใครจะให้บอกปัดแล้วก็เลยต้องรับเป็นอาจารย์ ...(หัวเราะ)... แล้วพระสุธรรมเถรก็สำเร็จเป็นพระอรหันต์ ถึงเณรจะเป็นคนสอนก็เถอะ..ใช่ไหม ? เพราะว่าสามเณรท่านเป็นพระอรหันต์ คำว่าพระอรหันต์ถือว่าเป็นผู้ใหญ่ พระพุทธเจ้าท่านเรียกว่าพระเถระ ซึ่งพระเถระไม่มีคำว่าเด็ก

[โอรส]

เรื่องแบบนี้โบราณเขาผูกเป็นภาษิตเอาไว้ว่า “ปลูกเรือนใกล้ท่าไม่มีน้ำจะกิน ช่างปั้นหม้อดินไม่มีหม้อจะใช้ เลี้ยงไก่ไว้ไม่มีไก่จะขัน ถ้าอยากไปสวรรค์ให้ไปแก้ผ้าในวัด”

ปลูกเรือนใกล้ท่าไม่มีน้ำจะกิน นั่นขี้เกียจขนาดไหน ปลูกบ้านอยู่ริมน้ำแท้ ๆ ไม่มีน้ำจะกิน

ช่างปั้นหม้อดินไม่มีหม้อจะใช้ ถ้าขยันอย่างน้อย ๆ ต้องมีใช้แน่ ก็เปรียบอย่างกับนักบวชของเรา เป็นพระเป็นเณรมัวแต่ขี้เกียจอยู่ หาความดีไม่ได้ จะไปเอาน้ำที่ไหนกิน จะเอาหม้อที่ไหนใช้

เลี้ยงไก่ไว้ไม่มีไก่จะขัน ชาวบ้านอุตส่าห์บำรุงเลี้ยงเราอยู่ตลอดเวลา ก็เหมือนกับเลี้ยงไก่หวังจะให้ขันบอกโมงยาม บอกหนทางไปสวรรค์บ้าง ไม่ได้ศึกษาหาความรู้อะไรเลย แล้วจะเอาอะไรไปขันไปสอนเขา

แล้วท่านก็บอกว่าอยากไปสวรรค์ให้ไปแก้ผ้าในวัด ในสมัยโบราณนั้นพวกคัมภีร์เทศน์ต่าง ๆ เขาห่อผ้าเอาไว้ เพราะฉะนั้น..ถ้าต้องการศึกษา ถ้าไม่แกะออกมาดูมาอ่านก็จะไม่ได้อะไร

[โอรส]

โบราณเขาผูกเป็นปริศนาเอาไว้ บางคนตีไม่ออก "อยากไปสวรรค์ให้ไปแก้ผ้าในวัด" ขืนไปแก้กันเป็นแถว พระเป็นตากุ้งยิงแน่ ๆ ใช่ไหม ?

"ปลูกเรือนใกล้ท่าไม่มีน้ำกิน" นี่ขี้เกียจสุด ๆ บางคนบ้านเขาห่างไกลน้ำหลายกิโลเมตร เขายังอุตส่าห์ไปตักไปหาบไปหามเอามากิน

"ช่างปั้นหม้อดินไม่มีหม้อจะใช้" "เลี้ยงไก่ไว้ไม่มีไก่จะขัน" "ถ้าอยากไปสวรรค์ให้ไปแก้ผ้าในวัด"...(หัวเราะ)...

ปริศนาธรรมโบราณเขาลึกซึ้ง โดยเฉพาะเลี้ยงไก่ไว้ไม่มีไก่จะขันนี่ ชาวบ้านเขาคงระอาใจเต็มที่แล้ว เลี้ยงอยู่ตลอดเวลาแต่หาความดีไม่ได้ สักแต่ว่าห่มผ้าเหลืองไปวัน ๆ ท่านถึงได้เปรียบว่า เอาผ้าเหลืองไปห่มตอยังจะดีกว่า ไหว้ตอไม้แล้วนึกถึงพระพุทธเจ้า แล้วเห็นผ้าเหลืองเป็นธงชัยพระอรหันต์ได้บุญมากกว่า


สนทนากับพระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ เดือนสิงหาคม พุทธศักราช ๒๕๔๔