เสียงธรรมจากวัดท่าขนุน วันจันทร์ที่ ๒๒ เมษายน ๒๕๖๗

[ตัวเล็ก]

เสียงธรรมจากวัดท่าขนุน วันจันทร์ที่ ๒๒ เมษายน ๒๕๖๗

[เถรี]

วันนี้ตรงกับวันจันทร์ที่ ๒๒ เมษายน พุทธศักราช ๒๕๖๗ กระผม/อาตมภาพเดินทางไปยังหอศิลป์แห่งชาติ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย ถนนเทียมร่วมมิตร แขวงห้วยขวาง เขตห้วยขวาง กรุงเทพมหานคร แต่เช้ามืด เนื่องเพราะว่าเป็นวันจันทร์แรกของเดือนเมษายนหลังสงกรานต์ ถ้าหากว่าช้า รถจะติดมากเป็นพิเศษ ที่ไปก็เพราะว่ามีพิธีมอบโล่รางวัล ๑๐ สุดยอดชุมชนคุณธรรม ตามโครงการเที่ยวชุมชนยลวิถี ประจำปีงบประมาณ ๒๕๖๖ ซึ่งทางชุมชนคุณธรรมต้นแบบวัดท่าขนุนได้รับเลือกเป็น ๑ ใน ๑๐ สุดยอดชุมชนในครั้งนี้ด้วย

เมื่อไปถึง ปรากฏว่าเจอกับผู้ใหญ่บี (นายภัทรพงศ์ วงศ์กิจเกษม) ผู้ใหญ่บ้าน บ้านท่ามะขาม ซึ่งเป็นผู้นำในการสร้างตลาดโอ๊ะป่อย ที่กระผม/อาตมภาพนำเอาคณะกรรมการสภาวัฒนธรรมอำเภอทองผาภูมิ และคณะกรรมการชุมชนคุณธรรมต้นแบบวัดท่าขนุนไปดูงานมาเมื่อปีที่แล้ว

ผู้ใหญ่บีแต่งตัวมาเป็นกะเหรี่ยงเต็มรูปแบบ แถมยังสะพายปี่เขาควายและมีก๋วยสะพายหลังมาด้วย เรียกว่าไปที่ไหนก็ประกาศตัวเป็นกะเหรี่ยงสวนผึ้งอย่างเต็มที่ เป็นเรื่องที่น่ายินดีมาก เพราะว่าความภูมิใจในวัฒนธรรมพื้นบ้านแบบนี้แหละ ที่ทำให้ทุกคนสามารถที่จะดำรงวัฒนธรรมเฉพาะของพื้นถิ่นตนเอง จนสามารถกลายเป็นมูลค่าขึ้นมาได้

อีกสักครู่ ท่านเจ้าคุณวิชาญ - พระโกศัยเจติยารักษ์, ดร. (วิชาญ กิตฺติปญฺโญ ป.ธ.๓) รองเจ้าคณะจังหวัดแพร่ เจ้าอาวาสวัดพระธาตุช่อแฮ (พระอารามหลวง) ก็มาถึง เจ้าหน้าที่จะแนะนำ พวกเราบอกว่าไม่ต้อง เพราะว่ารู้จักกันมานานแล้ว แถมท่านยังถามอีกว่า ทองผาภูมิไกลปานนี้ กระผม/อาตมภาพออกเดินทางตั้งแต่กี่โมง ?

คุยกันได้พักหนึ่ง นางสมมารถ คำถนอม วัฒนธรรมจังหวัดกาญจนบุรี พร้อมด้วยคณะก็มาถึง จึงได้ขอตัวไปถ่ายรูปที่บูธของชุมชนคุณธรรมต้นแบบวัดท่าขนุน ซึ่งมีป้าตุ่น (นางสาวบุญสนอง บุญยงค์) ประธานชุมชนคุณธรรมวังท่าขนุน และนายกัลธารวัจน์ อุษาวัฒนากูล หรือว่าน้องท็อป ผู้ทรงคุณวุฒิสภาวัฒนธรรมอำเภอทองผาภูมิ มาช่วยกันจัดบูธอยู่ทางด้านนี้

เมื่อถ่ายรูปกันเสร็จสรรพเรียบร้อย ก็พอดีกับหลวงพ่อเจ้าคุณประเสริฐ - พระพุทธิญาณมุนี (ประเสริฐ ปญฺญาวชิโร) เจ้าคณะจังหวัดเชียงราย เจ้าอาวาสวัดพระธาตุผาเงา (พระอารามหลวง) ก็มาถึง หลังจากที่ทักทายกันแล้ว เจ้าหน้าที่เชิญไปเข้าที่นั่ง จึงทำให้ได้เดินดูบูธของชุมชนต่าง ๆ น้อยไปนิดหนึ่ง

[เถรี]

สักครู่หนึ่ง นายพิสันต์ จันทร์ศิลป์ วัฒนธรรมจังหวัดเชียงรายก็มาถึง ท่านเคยดำรงตำแหน่งวัฒนธรรมจังหวัดกาญจนบุรี และช่วยกันผลักดันชุมชนคุณธรรมวัดท่าขนุนขึ้นมา จนเป็นชุมชนคุณธรรมต้นแบบโดดเด่น ยังทักทายกันด้วยความดีอกดีใจ

โดยเฉพาะปีนี้เชียงรายถือว่าทำ "แฮตทริก" เพราะว่าส่งชุมชนคุณธรรมเข้าชิง ๑๐ สุดยอดชุมชนคุณธรรมแห่งประเทศไทย แล้วได้รับรางวัล ๓ ปีติดกัน เป็นที่ภาคภูมิใจของหลวงพ่อเจ้าคุณประเสริฐ เจ้าคณะจังหวัดเชียงรายเป็นอย่างยิ่ง ยังบอกอยู่ว่า เสียดายที่จังหวัดแพร่ไปเว้นเสียเมื่อปี ๒๕๖๕ ไม่เช่นนั้นแล้วก็มีโอกาสที่จะได้รับ ๓ ปีติดกันเช่นกัน

ส่วนกระผม/อาตมภาพ ถ้าอยู่ในวงนี้แล้ว ก็นับว่าเป็นพระที่เด็กที่สุด แต่ว่าผู้ใหญ่ท่านให้ความสนใจมาก เพราะว่างานที่ทำนั้น เราได้ทำกันจริง ๆ ครู่ต่อมานางศศิฑอณร์ สุวรรณมณี หัวหน้าผู้ตรวจราชการกระทรวงวัฒนธรรม และนางยุพา ทวีวัฒนะกิจบวร ปลัดกระทรวงวัฒนธรรม ก็มากราบรายงานตัว

กระผม/อาตมภาพบอกกล่าวกับท่านหัวหน้าผู้ตรวจว่า ขอบคุณมากที่ช่วยประเมิน จนกระทั่งชุมชนคุณธรรมต้นแบบวัดท่าขนุน สามารถก้าวขึ้นมาเป็น ๑๐ สุดยอดชุมชนคุณธรรม ประจำปีงบประมาณ ๒๕๖๖ ครั้งนี้ ทางด้านคุณศศิฑอณร์บอกว่า "ชุมชนของหลวงพ่อมีดีอยู่แล้ว ถ้าหากว่าทำดีไม่ถึง ต่อให้ประเมินอย่างไรก็คงจะไม่ผ่าน"

อีกสักครู่หนึ่งนายเสริมศักดิ์ พงษ์พานิช รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม ก็มากราบลงแทบเท้า กระผม/อาตมภาพยังชื่นชมว่า ท่านอายุมากแล้ว ยังอุตส่าห์คุกเข่ากราบได้ และกว่าจะขยับไปกราบท่านเจ้าคุณวิชาญ และหลวงพ่อเจ้าคุณประเสริฐครบ ๓ รูป ก็ทำเอาท่านทำท่าจะปวดหลังแล้ว พวกเราคุยกันได้ไม่กี่คำ ก็ต้องเข้าสู่พิธีกรรมพิธีการในการมอบโล่รางวัล ๑๐ สุดยอดชุมชนคุณธรรมประจำปีงบประมาณ ๒๕๖๖ ครั้งนี้

ขอเรียนถวายพระภิกษุสามเณรของเรา และญาติโยมทั้งหลายที่ฟังอยู่ว่า ชุมชนคุณธรรมวัดท่าขนุนนั้น ตั้งขึ้นมาอย่างฉุกละหุกในปี ๒๕๖๐ จำได้ว่า ตอนนั้นทางสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดกาญจนบุรี ส่งผู้ประสานงาน ก็คือพี่นาง (นางสาวเวธกา เสวครบุรี) ไปติดต่อว่า "ให้หลวงพ่อช่วยยกชุมชนของตัวเอง ขึ้นเป็นชุมชนคุณธรรมของจังหวัดกาญจนบุรีด้วย เพราะเห็นว่ามีผลงานด้านชุมชนค่อนข้างจะดีกว่าที่อื่น"

[เถรี]

เมื่อคุณเวธกา เสวครบุรี หรือว่าพี่นางติดต่อมา พวกเราจึงได้จัดตั้งคณะกรรมการชุมชนขึ้นมาอย่างฉุกละหุกมาก จำได้ว่าเป็นเดือนสิงหาคม ปี ๒๕๖๐ คณะกรรมการได้ปรึกษาหารือถึง "ความดีที่อยากทำ ปัญหาที่อยากแก้" ว่ามีอะไรบ้าง แล้วก็เขียนเป็นแผนชุมชนขึ้นมา จากนั้นก็ดำเนินการไปตามนั้น

ปรากฏว่าปี ๒๕๖๑ ได้รับการประเมินเป็นชุมชนคุณธรรมระดับต้นแบบ ปี ๒๕๖๒ ได้รับการประเมินเป็นชุมชนคุณธรรมต้นแบบที่มีความโดดเด่น ปี ๒๕๖๓ ได้รับเลือกเป็น ๑ ใน ๑๐๐ สุดยอดชุมชนคุณธรรมของประเทศไทย

ต้องบอกว่าเราโตเร็วมาก จากความร่วมมือกัน ในลักษณะของบวร ก็คือบ้าน วัด โรงเรียนและส่วนราชการ ให้ความร่วมมือสนับสนุนกันดีมาก โดยเฉพาะท่านนายอำเภอ ซึ่งไม่ว่าจะเป็นกี่ท่านที่มาถึง ก็ให้ความสำคัญกับงานตรงนี้เป็นที่สุด จึงทำให้ชุมชนคุณธรรมของทางวัดท่าขนุนเติบโตขึ้นมาในเวลาอันรวดเร็วจนคิดไม่ถึง

พอมาปี ๒๕๖๔ มีการประเมิน ๑๐ สุดยอดชุมชนคุณธรรม ตามโครงการเที่ยวชุมชนยลวิถี ปรากฏว่าวัดท่าขนุนของเราติด ๓๐ สุดยอดชุมชนคุณธรรมในประเทศไทย ซึ่งในปีงบประมาณ ๒๕๖๔ นั้น ชุมชนคุณธรรมทั้ง ๑๐ แห่งที่ได้ก็สมควรได้เป็นอย่างยิ่ง

ประกอบไปด้วยชุมชนคุณธรรมบ้านโนนบุรี จังหวัดกาฬสินธุ์ ชุมชนคุณธรรมบ้านศรีดอนชัย จังหวัดเชียงราย ชุมชนคุณธรรมบ้านโคกเมือง จังหวัดบุรีรัมย์ ชุมชนคุณธรรมบ้านสามช่องเหนือ จังหวัดพังงา ชุมชนคุณธรรมวัดศรีดอนคำ จังหวัดแพร่ ชุมชนคุณธรรมบ้านผาบ่อง จังหวัดแม่ฮ่องสอน ชุมชนคุณธรรมบ้านเก่าริมน้ำประแส จังหวัดระยอง ชุมชนคุณธรรมบ้านท่ามะโอ จังหวัดลำปาง ชุมชนคุณธรรมวัดบางใบไม้ จังหวัดสุราษฎร์ธานี ซึ่งเป็นชุมชนคุณธรรมที่กระผม/อาตมภาพประทับใจที่สุด และชุมชนคุณธรรมเมืองลับแล จังหวัดอุตรดิตถ์

ครั้นมาประเมิน ๑๐ สุดยอดชุมชนคุณธรรม ตามโครงการเที่ยวชุมชนยลวิถี ประจำปีงบประมาณ ๒๕๖๕ ชุมชนคุณธรรมต้นแบบวัดท่าขนุน ติด ๒๐ สุดยอดชุมชนคุณธรรมแห่งประเทศไทย แต่ยังไปไม่ถึง ๑๐ สุดยอดชุมชนคุณธรรม เพราะปรากฏว่าในปีนั้น ๆ ชุมชนคุณธรรมบ้านแหลมสัก จังหวัดกระบี่ได้ไป

ท่านทั้งหลายต้องเข้าใจว่ากระผม/อาตมภาพว่าไปเรียงตามตัวอักษรของจังหวัด ต่อมาด้วยชุมชนคุณธรรมบ้านเมืองรวง จังหวัดเชียงราย ชุมชนคุณธรรมวัดทรายขาว จังหวัดปัตตานี ชุมชนคุณธรรมย่านเมืองเก่าภูเก็ต จังหวัดภูเก็ต ชุมชนคุณธรรมบ้านภู จังหวัดมุกดาหาร ชุมชนคุณธรรมบ้านบ่อน้ำร้อน จังหวัดยะลา ซึ่งกระผม/อาตมภาพจะหาทางไปแช่น้ำร้อนอยู่ และชุมชนคุณธรรมวัดบางผึ้งใน จังหวัดสมุทรปราการ ที่สมควรได้รางวัลเป็นอย่างยิ่ง

ตามมาด้วยชุมชนคุณธรรมบ้านหนองบัว จังหวัดสุรินทร์ ชุมชนคุณธรรมบ้านถ้ำกลองเพล จังหวัดหนองบัวลำภู และชุมชนคุณธรรมบ้านเชียง จังหวัดอุดรธานี

[เถรี]

ครั้นมาปีงบประมาณ ๒๕๖๖ ทางด้านชุมชนคุณธรรมวัดท่าขนุนของเรา ก็ฝ่าฟันมาจนถึง ๑๐ สุดยอดชุมชนคุณธรรมแห่งประเทศไทยจนได้ ซึ่งปี้นี้ประกอบไปด้วยชุมชนคุณธรรมวัดท่าขนุน จังหวัดกาญจนบุรี ชุมชนคุณธรรมบ้านปากน้ำชุมพร จังหวัดชุมพร ชุมชนคุณธรรมวัดพระธาตุผาเงา จังหวัดเชียงราย ชุมชนคุณธรรมวัดพระธาตุช่อแฮ จังหวัดแพร่ ชุมชนคุณธรรมบ้านฟ้าหยาด จังหวัดยโสธร ซึ่งกระผม/อาตมภาพชอบใจสุด ๆ เนื่องเพราะว่าที่นี่มีการทำมาลัยข้าวตอก และโดยเฉพาะสามารถทำมาลัยข้าวตอกได้สูงใหญ่หลายเมตรทีเดียว ซึ่งต้องใช้ความเพียรพยายามในการร้อยข้าวตอกอย่างเหลือเชื่อ จึงจะสามารถทำแบบนั้นได้..!

ตามมาด้วย ชุมชนคุณธรรมวัดบ้านหงาว จังหวัดระยอง ชุมชนคุณธรรมบ้านท่ามะขาม จังหวัดราชบุรี ของท่านผู้ใหญ่บี ชุมชนคุณธรรมวัดพระพุทธบาทห้วยต้ม จังหวัดลำพูน ซึ่งน่าเสียดายเป็นอย่างยิ่ง ถ้าหากว่าหลวงปู่ครูบาไชยวงศ์ไม่มรณภาพเสียก่อน ท่านคงต้องมารับรางวัลด้วยตนเอง กระผม/อาตมภาพก็คงจะได้กราบเท้าครูบาอาจารย์กันที่นี่สักครั้งหนึ่ง

หลวงปู่ครูบาไชยวงศ์นั้น ท่านเป็นต้นแบบหมู่บ้านรักษาศีล ๕ ที่กระจายไปทั่วประเทศ และชุมชนคุณธรรมของท่านควรที่จะได้ตั้งแต่ต้นเสียด้วยซ้ำไป เพียงแต่ว่าระบบการจัดการนั้นยังไม่เป็นระบบที่ดีพอ ในเมื่อมาถึงปีนี้ทุกอย่างเข้าที่เข้าทาง จึงได้รับรางวัล ๑๐ สุดยอดชุมชนคุณธรรมตามโครงการ "เที่ยวชุมชน ยลวิถี" ซึ่งก็นับว่าเป็นเรื่องดี เพราะว่าลูกศิษย์อย่างกระผม/อาตมภาพได้ไล่ตามครูบาอาจารย์ทันในปีนี้เอง

ต่อไปเป็นชุมชนคุณธรรมบ้านท่าฉลอม จังหวัดสมุทรสาคร ที่กระผม/อาตมภาพชอบใจมาก เพราะว่าเอาปูแสมและปลาตีน มาทำเป็นของที่ระลึก ให้แก่คนที่ไปเที่ยวชุมชนของตนเอง ได้ซื้อหาไปเป็นของที่ระลึกของฝากด้วย และปิดท้ายด้วย ชุมชนคุณธรรมบ้านโนนกอก จังหวัดอุดรธานี

ท่านทั้งหลายอย่าคิดว่าที่ชื่อชุมชนคุณธรรมต้นแบบวัดท่าขนุนขึ้นเป็นอันดับ ๑ แปลว่าได้ที่ ๑ ความจริงเมื่อเทียบกับชุมชนอื่น ๆ แล้ว ของเราต้องถือว่าอยู่ในระดับท้าย ๆ เลย แต่ที่ขึ้นอันดับ ๑ ก็เพราะว่าอยู่จังหวัดกาญจนบุรี เริ่มต้นด้วย ก.ไก่ ในเมื่อเป็นเช่นนี้ ก็แปลว่าได้เปรียบชาวบ้านเขา เพราะชื่อจังหวัดแท้ ๆ..!

ท่านทั้งหลายจะเห็นได้ว่าการทำงานด้านชุมชนนั้น ทางวัดท่าขนุนเริ่มต้นในปี ๒๕๖๐ พอปี ๒๕๖๑ เป็นชุมชนคุณธรรมต้นแบบ

ปี ๒๕๖๒ เป็นชุมชนคุณธรรมต้นแบบโดดเด่น

ปี ๒๕๖๓ เราติด ๑๐๐ สุดยอดชุมชนคุณธรรมของประเทศ

ปี ๒๕๖๔ ไม่สามารถที่จะต่อสู้ฟันฝ่าจนทะลุมาถึงรอบสุดท้ายได้ เราเข้ารอบ ๓๐ สุดยอดชุมชนคุณธรรมของประเทศ

ปีงบประมาณ ๒๕๖๕ มาถึงระดับ ๒๐ สุดยอดชุมชนคุณธรรมของประเทศ มาปีนี้ประสบความสำเร็จ เป็นความก้าวหน้าที่ขยับขึ้นมาทุกปีให้เขาได้เห็นกัน

[เถรี]

ในเมื่อเป็นเช่นนั้น ได้รับการสรุปง่าย ๆ จากทางด้านกระทรวงวัฒนธรรมว่า กระผม/อาตมภาพนั้นมีความเป็นผู้นำสูงมาก และได้รับความเคารพความร่วมมือ จากทางบ้าน วัด โรงเรียนและส่วนราชการอย่างเต็มที่ จึงทำให้ก้าวมาถึงจุดนี้

โดยเฉพาะนายเสริมศักดิ์ พงษ์พานิช รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัฒนธรรม ท่านกล่าวว่า ปัจจุบันนี้กระทรวงวัฒนธรรม ซึ่งก่อนหน้านี้จัดอยู่ในกระทรวงประเภทสังคม ปัจจุบันโดนดึงมาเป็นกระทรวงเศรษฐกิจ เพราะว่าบรรดาวัฒนธรรมต่าง ๆ ของชาวบ้าน สามารถจัดเป็น Soft Power ดึงเอาเม็ดเงินเข้าสู่ประเทศไทยของเรา อย่างไม่มีเลยก็ปีหนึ่ง ๗๐๐ - ๘๐๐ ล้านบาท ถือว่าเป็นยอดที่สูงมาก

เมื่อเรามีชุมชนคุณธรรมทั้งหมด ๗๒,๐๐๐ แห่ง บัดนี้เราได้ ๑๐ สุดยอดชุมชนคุณธรรมประจำปีงบประมาณขึ้นมา ๓ ปี รวม ๓๐ แห่ง คาดว่าจะช่วยกันทำเม็ดเงินทะลุ ๑,๐๐๐ ล้านบาทภายในปีนี้ กระผม/อาตมภาพก็ได้แต่ถอนใจ เพราะถ้าอยู่ในลักษณะนี้ แปลว่าพวกเราต้องเหนื่อยกันอีกมาก กลายเป็นว่างานทั้งหลายที่ทำไปนั้น ไม่ใช่แค่ชุมชนแล้ว แต่เป็นงานระดับชาติไปเลย

เมื่อรับมอบโล่และถ่ายรูปกับคณะเรียบร้อยแล้ว กระผม/อาตมภาพก็ขอตัวเดินทางกลับก่อน เพราะว่าอยู่ไกล โดยเฉพาะงานนี้ได้รับการแสดงความยินดีจาก ผอ.องุ่น ที่กระผม/อาตมภาพเรียกว่า "เด็กหญิงองุ่น" มาตั้งแต่ต้น ก็คือนางจริญญา จักรกาย อดีตวัฒนธรรมจังหวัดกาญจนบุรี ที่เข้ามาเป็นใหญ่เป็นโตอยู่ในกระทรวงวัฒนธรรม หรืออยู่ในศูนย์กลางของงานด้านนี้

ในเมื่อมาอยู่ใกล้ เด็กหญิงองุ่นก็ต้องวิ่งมาแสดงความยินดีกับหลวงพ่อ ถวายยาโด๊ปผสมโสมมาขวดใหญ่ คงตั้งใจจะให้หลวงพ่อทำงานให้หนักกว่าเดิมหรืออย่างไรก็ไม่ทราบ ? เมื่อปรารภไปเป็นที่สนุกเฮฮากันพักใหญ่ หลังจากถ่ายรูปร่วมกันแล้วถึงได้แยกย้ายกันไป

รางวัลที่ได้มานั้น เป็นการที่คนอื่นเขายกเราขึ้นสูง การขึ้นสู่ที่สูงนั้นไม่ลำบาก แต่การรักษาระดับนั้นเป็นเรื่องยาก จึงต้องขอเรียนให้กับพระภิกษุสามเณรของวัดท่าขนุน ตลอดจนกระทั่งทางส่วนราชการ โรงเรียน และชุมชนได้ทราบว่า บัดนี้เรากลายเป็นอยู่ท่ามกลางแสงสป็อตไลท์ที่เขาส่องลงมาแล้ว หน้าที่ของเราก็คือทำอย่างไรที่จะรักษาระดับของชุมชนของเรา ให้อยู่ในระดับที่น่าสนใจตลอดไป และถ้าสามารถพัฒนาให้ดียิ่ง ๆ ขึ้นไป ก็ถือว่าเป็นเรื่องที่ดีเลิศประเสริฐศรีมาก พวกเราทั้งหลายคงต้องเหนื่อยยากร่วมกันไปอีกนาน

สำหรับวันนี้ก็ขอเรียนถวายพระภิกษุสามเณรของเรา และบอกกล่าวแก่ญาติโยมแต่เพียงเท่านี้

พระครูวิลาศกาญจนธรรม, ดร.
เสียงธรรมจากวัดท่าขนุน
วันจันทร์ที่ ๒๒ เมษายน พุทธศักราช ๒๕๖๗
(ถอดจากเสียงเป็นอักษร โดย เผือกน้อย)