ให้สัมภาษณ์นิสิตปริญญาเอก มจร.คณะพุทธจิตวิทยา ๑๘ เมษายน ๒๕๖๕

[สุธรรม]

๑. พุทธานุสสติมีความหมายหรือความสำคัญอย่างไร ?
ตอบ : พุทธานุสสติ เอาความหมายตรงตัวก็คือ สติที่ระลึกถึงพระพุทธเจ้า จะนึกถึงด้วยความเลื่อมใสในคุณงามความดีของพระองค์ท่าน หรือว่าระลึกถึงต้องการให้พระองค์ท่านช่วยเหลือ ก็จัดเป็นพุทธานุสสติทั้งนั้น เพียงแต่ความบริสุทธิ์ในการนึกถึงนั้นต่างกันไป
ความสำคัญของพุทธานุสสตินั้น โบราณาจารย์ท่านว่า มีพระพุทธเจ้าเกิดขึ้นมา ๒ พระองค์ แล้วทรงถามและตอบกันถึงความสำคัญของพระพุทธเจ้า สิ้นเวลาเป็นกัปก็ยังถามตอบกันไม่หมด

[สุธรรม]

๒. การเจริญพุทธานุสสติควรเจริญอย่างไร ? มีองค์ประกอบที่สำคัญและมีขั้นตอนอย่างไร ?
ตอบ : การเจริญพุทธานุสสตินั้น คือการระลึกนึกถึงพระพุทธเจ้า การนึกถึงในรูปแบบไหนก็จัดเป็นการเจริญในพุทธานุสสติทั้งสิ้น องค์ประกอบสำคัญคือการที่จิตระลึกรู้ถึงพระพุทธเจ้า พร้อมกับกำหนดลมหายใจ (อานาปานุสสติ) ไปด้วย เพื่อความมั่นคงในการระลึกถึง ขั้นตอนในการเจริญไม่ใช่สาระสำคัญ สิ่งที่สำคัญคือสามารถระลึกถึงได้หรือไม่ ?

[สุธรรม]

๓. การพัฒนาคุณภาพชีวิตตามหลักพุทธศาสนามีความหมาย/ความสำคัญอย่างไรบ้าง ? และมีองค์ประกอบ/ขั้นตอนการพัฒนาอย่างไร ?
ตอบ : พระพุทธศาสนาสอนการพัฒนาทางจิตเป็นหลัก คุณภาพชีวิตเป็นรอง แต่ก็ล้วนมุ่งเน้นประโยชน์ในปัจจุบัน (ทิฏฐธัมมิกัตถประโยชน์) ประโยชน์ในอนาคต (สัมปรายิกัตถประโยชน์) และประโยชน์สูงสุดคือการหลุดพื้นจากกองทุกข์เข้าสู่พระนิพพาน (ปรมัตถประโยชน์) จึงถือว่าเป็นการพัฒนาคุณภาพชีวิตที่มีความหมายและความสำคัญอย่างที่สุด

องค์ประกอบในการพัฒนาก็คือกาย วาจา และใจของเรา โดยมีขั้นตอนการพัฒนาคือหลักไตรสิกขา ศีล สมาธิ ปัญญา เข้าถึงได้มากก็พัฒนาได้มาก เข้าถึงได้น้อย ก็พัฒนาได้น้อย ไปตามวาสนาบารมีที่แต่ละคนสั่งสมมา (ปุพเพกตปุญญตา)

[สุธรรม]

๔. การเจริญพุทธานุสสติมีส่วนส่งเสริมในการพัฒนาคุณภาพชีวิตตามหลักพุทธศาสนาอย่างไร ? ส่งผลต่อชีวิตในระยะสั้น /ระยะยาวอย่างไร ?
ตอบ : จิตเป็นตัวสั่งการ ให้กายและวาจากระทำในสิ่งต่าง ๆ ถ้าสามารถตีกรอบให้จิตสั่งการอยู่โดยไม่ก้าวล่วงในกรอบของศีล ก็ทำให้เราเป็นพลเมืองดี ไม่ละเมิดกฎหมายบ้านเมือง ทำมาหากินสุจริต ไม่ลักขโมย ไม่ล่วงละเมิดคู่ครองคนอื่น ไม่โกหกมดเท็จ หลอกลวงหาประโยชน์ที่ไม่ชอบใส่ตน รักษาตน รักษาครอบครัวให้ห่างไกลจากสุรายาเสพติด ห่างไกลจากอบายมุข ย่อมทำให้บุคคลนั้น ครอบครัวนั้น ๆ มีคุณภาพชีวิตที่ดี ในระยะสั้นก็คือมีชื่อเสียงเกียรติยศ เป็นที่นับหน้าถือตาของผู้อื่น ในระยะยาวระดับข้ามชาติข้ามภพเลยก็คือไปเกิดในสุคติภูมิ และท้ายที่สุดส่งผลให้สามารถล่วงพ้นจากกองทุกข์เข้าสู่พระนิพพาน

[สุธรรม]

๕. แนวคิดทฤษฎีจิตวิทยาใดบ้างที่อธิบายการพัฒนาคุณภาพชีวิต และมีความสอดคล้องกับการเจริญพุทธานุสสติ ?
ตอบ : หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของในหลวง ร.๙

๖. การพัฒนา (เจริญ) พุทธานุสสติส่งผลต่อการพัฒนาทางกาย ศีล จิต ปัญญาอย่างไรบ้าง ?
ตอบ : ได้ตอบไปแล้ว

[สุธรรม]

๗. ข้อคิดเห็นและข้อเสนอแนะเพื่อประโยชน์ในการศึกษาครั้งนี้ ?
ตอบ : ให้ไปปฏิบัติในพุทธานุสสติอย่างจริงจังชนิดที่หวังผลในการหลุดพ้น จะได้รู้เห็นในสิ่งที่เป็น "ปัจจัตตัง" อธิบายเป็นคำพูดและตัวหนังสือไม่ได้ ดีกว่ามาคิดว่า คาดว่า ซึ่งมีโอกาสคิดผิด คาดผิด สูงมาก