การทำจิตให้สงบ ไม่หนัก ไม่ตึง ทำอย่างไร ?

[โอรส]

ถาม: การทำจิตให้สงบ ไม่หนัก ไม่ตึง ทำอย่างไร ?
ตอบ: ก็เป็นการปฏิบัติในทาน ศีล ภาวนา โดยปกตินั่นเอง แต่ให้รู้จักผ่อนสั้นผ่อนยาว ถ้ารู้สึกตึงเกินไป ก็ให้เปลี่ยนอิริยาบถหรือคลายกำลังใจลงมาพิจารณาในวิปัสสนาญาณแทน ให้ทำสลับกันไปสลับกันมา โดยไม่เน้นเรื่องของฌานสมาบัติแต่เพียงอย่างเดียว

และพยายามฝึกการเข้าฌานออกฌานทุกระดับให้มีความคล่องตัว ชนิดคิดเมื่อไรก็ทำได้เมื่อนั้น เมื่อทำได้ดังนี้เขาเรียกว่า "การทรงฌานใช้งาน" ซึ่งเราจะควบคุมให้มีความเบาสบาย โดยไม่หนักไม่ตึงได้ตามที่เราต้องการทุกอย่าง


สนทนากับพระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ เดือนพฤษภาคม พุทธศักราช ๒๕๔๕