คำสอนพระองค์ที่ ๑๐ เรื่องดอกบัว

[โอรส]

ถาม : ...
ตอบ : เรื่องดอกบัว พระองค์ที่ ๑๐ ท่านเคยกล่าวเอาไว้ว่า "คนเราก็เหมือนกับดอกบัว เกิดขึ้นมาจากโคลนตม แล้วก็พยายามดิ้นรนจนพ้นน้ำ เมื่อเบ่งบานขึ้นมาก็กลายเป็นสิ่งที่เขานำไปบูชาพระ นำไปถวายพระ"

ท่านยังบอกต่อว่า "ลักษณะแบบนี้ก็เหมือนกับเราสร้างคุณค่าของตนเองให้มากขึ้น ให้มีความดีสูงขึ้น จนในที่สุดก็สามารถที่จะหลุดพ้นจากรากเหง้าดั้งเดิมของตัวเอง ไปสู่จุดมุ่งหมายซึ่งดีที่สุดเท่าที่จะพึงมีได้"

คนเราก็เหมือนกับดอกบัว ๔ เหล่า

ดอกบัวเหล่าแรกเปรียบเหมือนกับพวก "อุคติตัญญู" ฟังธรรมแต่ห้วข้อก็สามารถเข้าใจได้ เพราะว่าสั่งสมปัญญาบารมีไว้มาก มีความเฉลียวฉลาดมาก เพราะฉะนั้น..ท่านเปรียบเหมือนดอกบัวที่พ้นน้ำแล้ว พร้อมที่จะเบ่งบานทันทีที่กระทบกับแสงตะวัน

ดอกบัวเหล่าที่ ๒ เปรียบบุคคลเป็น "วิปจิตัญญู" ท่านบอกว่าเหมือนดอกบัวที่ปริ่มน้ำ พร้อมที่จะโผล่ขึ้นมาเพื่อรับแสงอาทิตย์ในวันรุ่งขึ้น บุคคลประเภทนี้ฟังธรรมแล้ว ขยายความเล็กน้อยก็เข้าใจ

ดอกบัวเหล่าที่ ๓ ท่านบอกว่า เปรียบเหมือนดอกบัวที่อยู่กลางน้ำ รอเวลาที่จะโผล่ขึ้นไปเบ่งบาน เปรียบเหมือนบุคคลที่เรียกว่า"เนยยะ" คือเป็นผู้ที่ควรแก่การฝึกหัดสั่งสอนได้ แต่ต้องเคี่ยวเข็ญกันหน่อย

ส่วนดอกบัวเหล่าสุดท้ายเป็นพวก "ปทปรมะ" ท่านบอกว่าเป็นเหมือนกับดอกบัวที่จมอยู่ใต้น้ำ พร้อมที่จะตกเป็นภักษาหารของเต่าและปลา

คำว่า "ปทปรมะ" แปลว่า มากด้วยบทบาท คนพวกนี้ไม่ใช่คนโง่ แต่ฉลาดเกินไป จนไม่ยอมรับความคิดเห็นของคนอื่น เป็นพวกตะเเบงข้างเก่ง พวกนี้เขาเวลาฟังธรรมแล้วจะไม่น้อมจิตตามไป แต่จะหาช่องว่างรอยโหว่เพื่อที่จะเถียง ก็เลยกลายเป็นสอนไม่ได้

เพราะฉะนั้น..บางครั้งเราไปคิดว่า "ปทปรมะ" เป็นพวกโง่เง่าเต่าตุ่น จริง ๆ แล้วไม่ใช่ พวกปทปรมะนั้นฉลาดเกินไปจนสอนไม่ได้ บุคคลที่บำเพ็ญบารมีมาถึงขนาดได้ฟังเทศน์ฟังธรรมกับพระพุทธเจ้า ที่โง่จริง ๆ ไม่มีหรอก อย่างดีก็เป็นพวกเนยยะ เคี่ยวเข็ญกันได้ ปทปรมะเป็นพวกที่ฉลาดเกินเหตุ จนไม่ยอมรับความคิดของคนอื่น


สนทนากับพระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ เดือนเมษายน พุทธศักราช ๒๕๔๕