การยึดหลักปฏิบัติของตนเองมากเกินไป

[โอรส]

ถาม : อย่างที่คนอื่นเขาคิดแบบนั้น แต่ว่าเราทำแบบนี้ เราคิดแบบนี้ คือเราไปมองว่าเขาคิดแบบนั้นแล้วเขาคิดถูก มั่นใจแล้วถึงทำ ?
ตอบ : ก็ยังไม่แน่นัก การยึดหลักปฏิบัติของตัวเองมากเกินไปก็เป็นอุปาทานได้ เขาเรียกว่า สีลัพพัตตุปาทาน การยึดมั่นในศีลพรต (หลักปฏิบัติ) ของตน

จึงไม่แน่ว่าจะถูกต้อง เพราะว่าส่วนใหญ่ที่เราทำ ถ้ายังไม่ถึงที่สุด ก็อดไม่ได้ที่จะมีทิฐิ คือความเชื่อเฉพาะตนแฝงอยู่ จะกลายเป็นเอาทิฐิคือความเห็นส่วนตัว ความเชื่อส่วนตัวของตน ไปปนกับธรรมะพระพุทธเจ้า

พอเราก้าวไปถึงปฐมฌานก็คิดว่า ที่พระพุทธเจ้าท่านสอนมาที่แท้จริงเป็นอย่างนี้เอง แต่ความจริงแล้วยังไม่ใช่ ที่ละเอียดกว่านั้นยังมี พอเราก้าวขึ้นไปอีกขั้นหนึ่งก็เอาอีกแล้ว ธรรมะของพระพุทธเจ้าที่แท้เป็นอย่างนี้เอง แต่ก็ยังไม่ใช่อีก จะก้าวล่วงลึกขึ้นไปเรื่อย ๆ แบบนี้ จนกว่าจะถึงที่สุด

เพราะฉะนั้น..ที่เราสรุปมา เห็นคนอื่นทำแล้วคิดว่าผิดแล้วเราทำถูก หรือว่าคนอื่นทำถูกเราทำผิด นั่นไม่ใช่ทั้งนั้น เพราะว่านั่นเป็นแค่กำลังใจของเราปัจจุบันตอนนี้เท่านั้น ถึงเวลาพอมีการก้าวล่วงเข้าไปอีก สิ่งที่ดีกว่าถูกกว่าก็จะมีอีก

[โอรส]

ถาม : วิธีที่ช่วยลดปัญหามีไหมครับ ?
ตอบ : วิธีที่ง่ายที่สุดคือ ทำตามแบบของพระพุทธเจ้า คือ อยู่ในกรอบของศีล ๕ เป็นอย่างน้อย

ถ้าหากว่าเรามีศีลเป็นเครื่องป้องกันแล้ว ก็เท่ากับว่าเราปิดอบายภูมิโดยปริยาย ไม่ต้องไปเกิดเป็นสัตว์นรก เปรต อสุรกาย สัตว์เดรัจฉานอีก มีแต่จะก้าวหน้าขึ้นอย่างเดียว วิธีของพระพุทธเจ้าจึงง่ายที่สุด

ถ้าหากจะให้พวกเราค้นหากันเองจริง ๆ ตายอีกนับชาติไม่ถ้วนกว่าจะคลำได้สักนิดหนึ่ง สมัยโบราณเขาเก่งนะ เขาหาได้มากต่อมากด้วยกัน เพียงแต่ส่วนที่จะทำแล้วดีเพียงส่วนเดียวแบบที่พระพุทธเจ้าท่านสอน คนอื่นเขายังหาได้ไม่ครบ ศาสดานอกพระศาสนาเยอะต่อเยอะด้วยกัน อย่าง อารกะศาสดา อันนี้จะอยู่ในอังคุตตรนิกาย อารกสูตร เขาสอนลูกศิษย์ของเขาว่า

ชีวิตเหมือนต่อมน้ำ ก็คือฟองน้ำที่ผุดขึ้นมาแล้วก็แตกไปในเวลาอันรวดเร็ว
ชีวิตเหมือนรอยไม้ที่ขีดลงในน้ำ ปรากฏเพียงวูบเดียวแล้วก็หายไป
ชีวิตเหมือนลำธารที่ไหลจากภูเขา พรวดผ่านมาแล้วก็ผ่านเลยไป
ชีวิตเหมือนชิ้นเนื้อนาบไฟ คือ มีแต่จะไหม้หมดไปในเวลาอันรวดเร็ว
ชีวิตเหมือนโคที่เขานำไปฆ่า จะต้องตายแน่ ๆ

นั่นนอกศาสนาเขาสอนได้ขนาดนั้น สิ่งที่เขาสอนนั่นเป็นส่วนหนึ่งที่พระพุทธเจ้าทรงสอนเรา

แต่ว่าอันนั้นเขาเห็นเพียง อนิจจัง ความไม่เที่ยงเท่านั้นเอง..ใช่ไหม ? ตัว ทุกขัง เป็นทุกข์ กับ อนัตตา ไม่มีอะไรมั่นหมายเป็นตัวตนได้ เขาจับตรงนี้ไม่ติด ยังเข้าไม่ถึง เพราะฉะนั้น..จะไปดูถูกกันไม่ได้เลย


สนทนากับพระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ เดือนกุมภาพันธ์ พุทธศักราช ๒๕๔๔