เสียงธรรมจากวัดท่าขนุน วันพฤหัสบดีที่ ๖ มีนาคม ๒๕๖๘

[พิชวัฒน์]

เสียงธรรมจากวัดท่าขนุน วันพฤหัสบดีที่ ๖ มีนาคม ๒๕๖๘

[เถรี]

วันนี้ตรงกับวันพฤหัสบดีที่ ๖ มีนาคม พุทธศักราช ๒๕๖๘ กระผม/อาตมภาพไปทำวัตรเช้าร่วมกับผู้เข้าฝึกซ้อมอบรมเพื่อสอบเป็นพระอุปัชฌาย์ประจำปี ๒๕๖๘ ในเขตปกครองคณะสงฆ์ภาค ๑๔ ที่วัดไร่ขิง (พระอารามหลวง) หลังจากทำวัตรเช้าเสร็จแล้ว กระผม/อาตมภาพก็ได้นำว่าที่พระอุปัชฌาย์ทั้งหลาย ทำสามีจิกรรมต่อพระเดชพระคุณพระธรรมวชิรานุวัตร, ดร. (แย้ม กิตฺตินฺธโร) เจ้าคณะภาค ๑๔ ที่ทุกคนได้มารบกวนทางวัดไร่ขิง (พระอารามหลวง) ไม่ว่าจะเป็นที่อยู่ ที่กิน ห้องน้ำห้องส้วม อาหารและน้ำปานะตลอด ๖ วันที่ผ่านมา

พระเดชพระคุณหลวงพ่อเจ้าคุณแย้มยังปรารภถึงว่าที่พระอุปัชฌาย์บางท่าน ที่ยังไม่คล่องตัวในขั้นตอนพิธีกรรมอุปสมบท และการบอกอนุศาสน์ต่าง ๆ ว่า ให้พยายามเร่งรัดตนเองให้มากที่สุด และอย่าไปทำอะไรในลักษณะโฉ่งฉ่างที่วัดสามพระยา (วรวิหาร) เนื่องเพราะว่าไปถึงที่นั่นแล้ว เราจะต้องสำรวมสมณสารูป ให้ดูน่าเลื่อมใสสมกับที่จะเป็นพ่อคนในทางพระพุทธศาสนา

เมื่อกราบรับโอวาทกันแล้ว พวกเราก็ไปฉันเช้าร่วมกัน จากนั้น กระผม/อาตมภาพก็ไม่ได้อยู่รอพิธีปิด หากแต่ว่าขอตัววิ่งไปยังวัดพระแท่นดงรัง วรวิหาร หมู่ที่ ๑๐ ตำบลพระแท่น อำเภอท่ามะกา จังหวัดกาญจนบุรี เนื่องจากว่าได้รับฎีกาจากพระเดชพระคุณพระราชวิสุทธาภรณ์ (ทองดำ อิฏฺฐาสโภ ป.ธ. ๖) รองเจ้าคณะจังหวัดกาญจนบุรี เจ้าอาวาสวัดพระแท่นดงรัง วรวิหาร ให้มาร่วมพิธีเปิดงานนมัสการพระแท่นดงรัง ประจำปีพุทธศักราช ๒๕๖๘

ครั้นไปถึงก็เจอพรรคพวกเพื่อนฝูง ไม่ว่าจะเป็นเจ้าคณะจังหวัด รองเจ้าคณะจังหวัด เจ้าคณะอำเภอ รองเจ้าคณะอำเภอ ซึ่งทุกท่านก็รุมกันเข้ามาไต่ถามถึงว่าที่พระอุปัชฌาย์ทั้ง ๑๐ รูปของจังหวัดกาญจนบุรี กระผม/อาตมภาพก็แจ้งให้ทราบ ถึงความเป็นห่วงของหลวงพ่อเจ้าคณะภาค ๑๔ บางท่านก็ยังถอนใจว่า "ทำไมไม่เตรียมตัวให้พร้อมกว่านี้ ?"

ครั้นได้เวลาแล้วก็เป็นพิธีเปิดงานนมัสการพระแท่นดงรังประจำปีพุทธศักราช ๒๕๖๘ เสร็จสรรพเรียบร้อยแล้ว กระผม/อาตมภาพก็ขอตัววิ่งกลับที่พักวัดอุทยาน จังหวัดนนทบุรี โดยแวะฉันภัตตาหารกลางทาง ซึ่งเป็นการแวะแบบไม่หยุดพัก ก็คือเมื่อได้ภัตตาหารมาแล้วก็ฉันบนรถไปเลย..!

[เถรี]

ครั้นถึงที่พักแล้ว มีคำถามมาในกลุ่มไลน์ เรื่องของการที่คณะกรรมาธิการการศาสนา ศิลปะและวัฒนธรรม ประจำรัฐสภา ได้ทำการเกี่ยวกับที่ดินของวัด สำนักสงฆ์ หรือว่าที่พักสงฆ์ โดยช่วยผลักดันเพื่อให้วัดต่าง ๆ ได้เอกสารสิทธิ์ที่ดินเหล่านี้ออย่างถูกต้อง แล้วทางคณะกรรมาธิการซึ่งต้องติดต่อประสานงานกับหน่วยงานต่าง ๆ เพื่อที่จะได้ประชุมหาข้อตกลงร่วมกันนั้น ทำท่าตกใจมากว่า "ทำไมถึงมีอยู่เป็นหมื่น ๆ วัด ?" ที่ยังไม่มีเอกสารสิทธิ์อันถูกต้อง ทั้งที่ประวัติของบางวัดก็สร้างมาเป็นร้อย ๆ ปีแล้ว..!

กระผม/อาตมภาพเองได้ยินแล้วไม่รู้สึกแปลกใจเลย เอาแค่จังหวัดกาญจนบุรีก็แล้วกัน เหตุที่เรื่องที่ดินวัดคาราคาซังอยู่ ไม่ได้เอกสารสิทธิ์เสียที ก็เพราะว่าอันดับแรก ไม่มีเจ้าภาพที่ใหญ่พอ ในเมื่อไม่มีเจ้าภาพที่ใหญ่พอ ก็ทำให้บรรดาเจ้าของที่ดินไม่เกรงใจ ไม่ว่าจะขอร้องอย่างไร ก็ไม่สามารถที่จะได้รับเอกสารสิทธิ์ครอบครองในที่ดินนั้น ๆ ได้

ภายในระยะเวลาที่เป็นเจ้าอาวาสมาทั้งหมด ๑๗ ปี กระผม/อาตมภาพเคยเข้าร่วมประชุมกับทางจังหวัดกาญจนบุรี ๓ ครั้ง เกี่ยวกับเรื่องของที่ดินวัด ปรากฏว่ามีเพียงวัดเดียวที่ได้รับอนุมัติให้ใช้ที่ดินได้อย่างถูกต้อง หมายความว่า จำนวนวัดทั้งหมดที่ยื่นเรื่องขอใช้ที่ดินของส่วนราชการเข้าไป ได้รับอนุมัติแค่วัดเดียวเท่านั้น ซึ่งในยุคนั้น ผู้ว่าราชการจังหวัดท่านนั้นมีแนวคิดพิสดาร ท่านบอกว่า "ถ้าหากว่าวัดไหนสร้างอาคาร สร้างโบสถ์เอาไว้บนภูเขา ผมไม่อนุมัติอย่างเด็ดขาด ท่านไปสร้างเอาไว้แบบนั้น ไม่คิดบ้างหรือว่าคนแก่จะขึ้นไปทำบุญอย่างไร ?"

แล้วกระผม/อาตมภาพก็มานึกถึงวัดเขาเม็งอมรเมศร์ จังหวัดกาญจนบุรี หรือเอาอย่างสถานเบาก็ วัดเขาน้อย จังหวัดกาญจนบุรี ซึ่งที่ดินวัดก็คือยอดเขา ถ้าไม่ให้ปลูกสร้างอยู่บนยอดเขา แล้วคุณจะให้เขาเอาสิ่งปลูกสร้างไปไว้ที่ไหน ? แต่ก็ไม่ได้ถกเถียงกับท่าน การที่ท่านมีแนวคิดที่ยึดมั่นในลักษณะอย่างนั้น ทำให้หลายวัดไม่มีโอกาสที่ได้รับเอกสารสิทธิ์อย่างถูกต้อง

สำหรับบุคคลที่จะมาเป็นเจ้าอาวาสต่อไปก็ดี ญาติโยมที่ต้องการความรู้เกี่ยวกับที่ดินวัดก็ตาม กระผม/อาตมภาพมีความรู้เฉพาะในส่วนของจังหวัดกาญจนบุรีเท่านั้น ก็ขอกล่าวถึงในส่วนของจังหวัดกาญจนบุรีแต่พอสังเขป ดังนี้

[เถรี]

ที่ดินในจังหวัดกาญจนบุรีนั้น อันดับแรกเลย ติดด้วยพระราชกฤษฎีกา ปี ๒๔๘๑ ซึ่งมีการประกาศให้พื้นที่จังหวัดกาญจนบุรีทั้งจังหวัดเป็นพื้นที่ทหาร เนื่องเพราะว่าในช่วงนั้นมีมอญอยู่ ๒ กลุ่มใหญ่ ได้มาตั้งเมืองอยู่แถวบริเวณที่เรียกว่าทุ่งก้างย่าง ซึ่งเป็นรอยต่อทางด้านปลายของอำเภอไทรโยค เกือบ ๆ จะถึงต้นอำเภอทองผาภูมิในปัจจุบันนี้ แล้วก็มีการจัดวางกำลังพลของตนเอง มีการเก็บภาษีของตนเอง ลักษณะเหมือนกับจะตั้งเป็นบ้านเมืองอย่างถาวร

ทางราชการไทยก็ไม่ได้นิ่งนอนใจ แต่การที่จะเข้าไปผลักดันกลุ่มบุคคลจำนวนมากที่เรียกกันว่า "มวลชน" นั้นเป็นเรื่องยาก ต้องทำทุกอย่างให้ถูกต้องตามกฎหมายก่อน จึงจะมีข้ออ้างได้ ดังนั้น..จึงมีการประกาศพระราชกฤษฎีกา ปี ๒๔๘๑ ให้พื้นที่จังหวัดกาญจนบุรีทั้งหมดเป็นพื้นที่ทหาร เพื่อที่ทหารจะได้มีข้ออ้างเข้าไปขับไล่ หลังจากดำเนินการเรื่องนี้เรียบร้อยแล้ว บุคคลที่ไหวตัวทันก็ไปยื่นเรื่องขอใช้พื้นที่กับทางทหาร บุคคลที่นิ่งนอนใจ ปัจจุบันนี้ก็อาจจะไม่ได้รับอนุญาต ทั้ง ๆ ที่อยู่ในพื้นที่มาแล้วหลายชั่วคน..!

ประการต่อไปก็คือเป็นที่ดินราชพัสดุ คำว่าที่ดินราชพัสดุนั้น ถ้าเป็นพระราชบัญญัติที่ดินราชพัสดุ ปี ๒๕๖๒ ซึ่งถือว่าเป็นฉบับล่าสุด ได้ระบุเอาไว้ ๓ ลักษณะก็คือ

๑) อสังหาริมทรัพย์อันเป็นทรัพย์สินของแผ่นดินทุกชนิด อันนี้ไม่ว่าจะเป็นตึกรามบ้านช่องอะไรก็ตาม ถ้าหากว่าเป็นของแผ่นดินก็จัดว่าเป็นที่ราชพัสดุเช่นกัน

๒) ที่ดินซึ่งสงวนหรือหวงห้ามไว้ เพื่อประโยชน์ของแผ่นดินโดยเฉพาะ เราจะเห็นว่ามีโฉนดบางส่วนที่ยังอยู่ในนามของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเลยก็มี

๓) ที่ดินซึ่งสงวนหรือหวงห้ามไว้ เพื่อประโยชน์ของทางราชการตามกฎหมาย

ถ้าอยู่ใน ๓ ลักษณะนี้เรียกว่าที่ราชพัสดุ บางคนก็เรียกว่าที่ดินราชพัสดุ บางคนเรียกง่าย ๆ ว่าที่กรมธนารักษ์ไปเลย เนื่องเพราะว่ากรมธนารักษ์ กระทรวงการคลังมีหน้าที่ดูแลที่ราชพัสดุนี้

[เถรี]

หลังจากนั้นแล้วก็ยังมีที่ดินป่าสงวน ซึ่งที่ดินป่าสงวนนั้น ส่วนใหญ่ในปัจจุบันก็โดนทำให้เป็นป่าเสื่อมโทรม เพื่อที่จะให้ง่ายต่อการขอใช้พื้นที่ เพราะว่ากฎหมายเกี่ยวกับป่าสงวนนั้นไม่ได้หนักมาก มีข้อบังคับแค่ว่าบุคคลซึ่งใช้พื้นที่ป่าสงวนนั้น ต้องปลูกต้นไม้คืนไป ๒๐ เปอร์เซ็นต์ อย่างเช่นว่าถ้าขอใช้ที่ดิน ๑๐ ไร่ ก็ต้องปลูกป่าไป ๒ ไร่ เป็นต้น

ต่อมาก็คือที่ดินอุทยาน ซึ่งส่วนนี้ยากแล้ว เพราะว่ากฎหมายเกี่ยวกับอุทยานแห่งชาตินั้นลำบากมาก คุณไม่สามารถที่จะขอใช้พื้นที่ใด ๆ ได้เลย ทั้งที่อุทยานของจังหวัดกาญจนบุรีส่วนใหญ่นั้น ประกาศขึ้นหลังจากที่ชาวบ้านไปตั้งที่อยู่อาศัยกันมาก่อน บางแห่งก็หลาย ๑๐ ปี บางแห่งก็เป็น ๑๐๐ ปี

ตัวอย่างที่ชัดเจนที่สุดก็คือที่ดินของบ้านกะเหรี่ยงบางกลอย จังหวัดเพชรบุรี ซึ่งเขาอยู่กันมา ๒๐๐ - ๓๐๐ ปี แต่พอมาประกาศเป็นอุทยานแห่งชาติหรือว่าเป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า ก็ไปขับไล่พวกเขาออกมา แล้วในส่วนที่จัดสรรให้นั้น ก็ไม่ได้คำนึงถึงเรื่องว่าจะสามารถทำกินได้จริงหรือเปล่า ?

อย่างเช่นที่ดินของสหกรณ์นิคมทองผาภูมิของเรา ซึ่งจัดสรรให้โดยที่คนจัดสรรนั้นเป็นคนกรุงเทพฯ มีรสนิยมสูง เห็นว่าที่ดินภูเขาสูง ๆ ต่ำ ๆ นั้น ทิวทัศน์สวยมาก ถ้าหากว่าสร้างบ้านแล้วจะดูงดงาม แต่ไม่ได้คำนึงว่าเขาจะหาที่ราบสำหรับเพาะปลูกอย่างไร ชาวบ้านก็ต้องปรับตัว แทนที่จะเพาะปลูกพืชผลอะไรที่ง่าย ๆ ก็ต้องไปปลูกไม้ยืนต้น แล้วผลไม้ยืนต้นกว่าที่จะออกดอกออกผลให้ได้จำหน่ายก็ไม่ต่ำกว่า ๓ ปี ๕ ปี

ในระหว่างที่ทำกินอยู่ พอถึงเวลาปลดหม้อข้าว ขวดน้ำลงเพื่อที่จะทำไร่ ปรากฏว่าหม้อข้าวกลิ้งไปอยู่ตีนเขาโน่น..! เป็นการจัดสรรที่ดินให้โดยที่ไม่ได้ใช้สายตาของบุคคลที่จะทำกิน หากแต่ว่าใช้สายตาของคนกรุงเทพฯ ที่เห็นว่าทิวทัศน์แบบนี้สวยมาก ทำเอาบรรดาผู้ที่ได้รับจัดสรรที่ดินอยากจะร้องไห้ไปตาม ๆ กัน..!

ในระยะแรกไปอาศัยอยู่ที่สำนักสงฆ์เกาะพระฤๅษี กระผม/อาตมภาพเข้าไปช่วยเหลือเรื่องการทำกินของพวกเขาอยู่ ๙ ปี จึงซาบซึ้งปัญหานี้ดีที่สุด เพราะว่าต้องควักกระเป๋าซื้อพันธุ์ไม้ผลดี ๆ ให้เขาไปปลูก หมดเงินไปจนนับไม่ถ้วน..!

[เถรี]

ที่ดินต่อไปหนักกว่านั้นอีก ก็คือที่ดินเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า โดยเฉพาะเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรตะวันตก ซึ่งเป็นมรดกโลก ไม่สามารถที่จะแตะต้องอะไรได้เลยแม้แต่น้อย

ดังนั้น..บรรดากะเหรี่ยงต่าง ๆ ที่อยู่ในทุ่งใหญ่ฯ มาก่อน จึงลำบากมาก บรรดาท่านที่เคยอยู่แถวทุ่งพระฤๅษีก็ดี ห้วยซ่งไท้ก็ดี ห้วยทิคองก็ดี ตลอดจนกระทั่งบ้านทินวย ถ้าลึกเข้าไปทางด้านในก็เป็นห้วยเซซาโหว่ บ้านจะแก บ้านแม่กะสะ บ้านไล่โว่ เหล่านี้เป็นต้น ก็ล้วนแล้วแต่โดนกดดัน บีบคั้น ไม่สามารถที่จะทำกินอะไรได้ จนกระทั่งต้องพยายามปรับตัวให้เข้ากับสถานการณ์ปัจจุบัน

ที่ดินต่อไปที่จะกล่าวถึง ซึ่งไม่ควรที่จะต้องมายุ่งด้วยเลยก็คือที่ดินสหกรณ์นิคมทองผาภูมิ กระผม/อาตมภาพก็ไม่ทราบว่าเขาหลับหูหลับตาประกาศที่ดินไปได้อย่างไร กว้างไกลขนาดนั้น ? ปากทางเข้าสหกรณ์นิคมทองผาภูมินั้น ห่างจากสามแยกทองผาภูมิประมาณ ๑๘ กิโลเมตร แต่ว่าที่ดินหลังวัดท่าขนุน ซึ่งติดแม่น้ำแควน้อย อยู่ภายใต้การครอบครองของสหกรณ์นิคมทองผาภูมิ..! กระผม/อาตมภาพจะขออนุญาตใช้พื้นที่ ต้องวิ่งไปถึงสหกรณ์นิคมทองผาภูมิเพื่อทำเรื่องขอใช้ ทั้ง ๆ ที่อยู่ห่างไกลกันขนาดนั้น แต่ว่ากลับมีสิทธิ์ครอบครอง

ที่ดินต่อไปก็คือที่ดินในสังกัดของกรมเจ้าท่า โดยเฉพาะในบริเวณหน้าเมืองกาญจนบุรี ซึ่งก่อนหน้านี้ ท่านทั้งหลายจะเห็นว่า มีบรรดาแพอาหาร แพเทคต่าง ๆ มากมายมหาศาล ปัจจุบันนี้โดนกวาดออกไปอยู่ในจุดที่สมควรกันหมดแล้ว เนื่องเพราะว่าส่วนหนึ่งเป็นที่ดินราชพัสดุ อีกส่วนหนึ่งเป็นที่ดินในเขตดูแลของกรมเจ้าท่า

หลังจากนั้นก็มีที่ดินของกรมทางหลวง ตัดถนนมาให้ยังไม่พอ ยังมีข้อบังคับอีกว่า จากกึ่งกลางทางหลวงออกไปด้านละ ๑๓ เมตร ก็คือเขตทางหลวง ซึ่งสมัยก่อนจะมีหลักปูนปักเอาไว้ มีคำว่า ขทล. ก็คือเขตทางหลวงนั่นเอง

กระผม/อาตมภาพเองสร้างอาคารใต้ฐานสมเด็จองค์ปฐม ๒๑ ศอกหน้าวัด โดยที่ฐานบันไดนั้นแปะอยู่ตรงจุด ๑๓ เมตรพอดิบพอดี..! ไม่เช่นนั้นแล้วถ้าหากว่ามีการขยายถนน คุณก็จะโดนทุบแน่นอน แต่กระผม/อาตมภาพได้แจ้งต่อเจ้าหน้าที่ไปแล้วว่า ถ้าหากว่ามีอะไรที่เกี่ยวข้องกับการก่อสร้าง ทำให้เกิดความยากลำบาก หรือว่าความยุ่งยากในการสัญจร ก็อนุญาตให้ทุบได้ แต่ว่าช่วยทำในส่วนที่เหลืออยู่ให้สวยงาม และสามารถขึ้นไปสักการะสมเด็จองค์ปฐมได้ด้วย

[เถรี]

ที่ดินในส่วนต่อไปก็คือที่ สปก. (สำนักงานปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม) ซึ่งในส่วนนี้นั้น มีกฎหมายระบุเอาไว้ชัดเจน แต่ว่าก็มีคนตะแบงข้างไปอยู่เสมอ แทนที่จะโอนให้กับญาติพี่น้องของตนเองตามกฎหมาย ก็เอาไปจำนองจำนำกันให้ยุ่งไปหมด ส่วนหนึ่งก็เกิดศรัทธาขึ้นมา ยกให้กลายเป็นที่ดินสำหรับตั้งวัด สำหรับตั้งสำนักสงฆ์ แต่คราวนี้เมื่อเกี่ยวข้องด้วยกฎหมาย สปก. จึงทำให้จัดการยากสุด ๆ

ท่านทั้งหลายจะเห็นว่าแค่จังหวัดกาญจนบุรีจังหวัดเดียว ในเรื่องของการครอบครองที่ดินของทางคณะสงฆ์ ก็ยุ่งยากมากความขนาดนี้แล้ว และโดยเฉพาะไม่มีใครออกมาเป็นเจ้าภาพใหญ่ ในเมื่อไม่มีบุคคลเป็นเจ้าภาพใหญ่ให้เกรงใจพอ บรรดาวัดวาอารามต่าง ๆ ที่อยู่กันมาเนิ่นนาน บางทีก็หลายชั่วคน หลายวัดจึงไม่มีสิทธิครอบครองในที่ดินอย่างถูกต้อง บางวัดมีที่ธรณีสงฆ์หลายผืน แต่ว่าที่ตั้งวัดกลับไม่สามารถที่จะมีชื่อเป็นของวัดอย่างถูกต้องได้ เหล่านี้เป็นต้น

จึงได้แต่ฝากทางคณะกรรมาธิการการศาสนา ศิลปะและวัฒนธรรม สภาผู้แทนราษฎร ขอเจริญพรขอบคุณทุกท่านที่ออกมาเป็นเจ้าภาพใหญ่ในครั้งนี้ ได้แต่หวังว่าสิ่งที่ท่านทั้งหลายพยายามดิ้นรนนั้น จะสามารถอำนวยความสะดวกให้กับทางคณะสงฆ์และพระพุทธศาสนาของเรา

ขอให้อานุภาพแห่งบุญกุศลที่ท่านทั้งหลายได้คิดดี พูดดี ทำดี เพื่อพระพุทธศาสนา จงส่งเสริมให้ทุกท่านมีความเจริญทั้งทางโลกและทางธรรม ไม่ว่าประสงค์จำนงหมายสิ่งหนึ่งประการใดที่เป็นไปโดยชอบ ประกอบด้วยธรรมแล้วไซร้ ขอให้ความปรารถนาของท่านทั้งหลายจงสำเร็จสัมฤทธิ์ผลดังมโนรถทุกประการด้วยเทอญ

สำหรับวันนี้ก็ขอเรียนถวายพระภิกษุสามเณรของเรา และบอกกล่าวแก่ญาติโยมแต่เพียงเท่านี้

พระครูวิลาศกาญจนธรรม, ดร.
เสียงธรรมจากวัดท่าขนุน
วันพฤหัสบดีที่ ๖ มีนาคม พุทธศักราช ๒๕๖๘
(ถอดจากเสียงเป็นอักษร โดย เผือกน้อย)