ปฐมฌาน ๓ ระดับ

[ลลิตา]

น้อมกราบเท้าหลวงพ่อที่เคารพ

ลูกทำสมาธิ ตั้งต้นพุทโธ
พอจิตสงบระดับหนึ่ง ก็ทิ้งพุทโธโดยไม่ได้รอให้จิตทิ้งเอง แล้วดูแต่ลม ช่วงแรกมีภาพเข้ามาบ้าง ก็ไม่ใส่ใจ มีช่วงเวลาที่ความรู้สีกตัวหายไปบ้าง

คำถามที่ ๑. ช่วงเวลาที่ความรู้สึกหายไปแบบนี้เรียกภวังค์ไหมเจ้าคะ

เมื่อความรู้สึกตัวกลับมา ก็ดูลมต่อ ความรู้สึกตัวก็หายไปบ้างอีก
แล้วความรู้สึกตัวก็กลับมาใหม่ จนก่อนออกจากสมาธิ
รู้ตัวทั้งตัวค่อนข้างชัด รู้สึกไปถึงความรู้สึกหยุ่นอุ่นเป็นมวลในมือในแขน และตามรู้ลมเข้าลมออกได้ในขณะเดียวกันทั้งกายเนื้อและกายลม ความระลึกรู้สึกเกิดขึ้นเองด้วยความตั้งใจบ้าง บางทีก็เกิดเองไม่ได้ตั้งใจ แต่รู้สึกไม่ชัดถึงขนาดรู้ว่าลมถึงกลางอกหรือสะดือ แต่น่าจะถึงประมาณช่วงต้นคอเจ้าค่ะ แล้วก็ยังมีสติรู้สังขาร และคิดได้อยู่ว่าภาพแปลกที่เกิดขึ้นก่อนนี้ไม่มีแล้ว รู้ทั้งกายเนื้อและกายลมแบบนี้คงจะเป็นอานาปานสติขั้นที่สามแล้ว

คำถามที่ ๒. ลักษณะอย่างนี้ เป็นปฐมฌานหรือยังเจ้าคะ ถ้าเป็นแล้ว เป็นระดับใด หยาบ กลาง หรือละเอียด หรือเป็นสมาธิระดับใด

คำถามที่ ๓. ปฐมฌานระดับกลาง มีลักษณะเช่นใดเจ้าคะ

น้อมกราบขอบพระคุณหลวงพ่อเจ้าค่ะ

[สุธรรม]

ถาม : ลูกทำสมาธิ ตั้งต้นพุทโธ พอจิตสงบระดับหนึ่ง ก็ทิ้งพุทโธโดยไม่ได้รอให้จิตทิ้งเอง แล้วดูแต่ลม ช่วงแรกมีภาพเข้ามาบ้าง ก็ไม่ใส่ใจ มีช่วงเวลาที่ความรู้สีกตัวหายไปบ้าง ช่วงเวลาที่ความรู้สึกหายไปแบบนี้เรียกภวังค์ไหมเจ้าคะ ?
ตอบ : เป็นอาการสติขาด ตามสมาธิไม่ทัน เรียกง่าย ๆ ว่า "สิ้นสติ"..!

ถาม : เมื่อความรู้สึกตัวกลับมา ก็ดูลมต่อ ความรู้สึกตัวก็หายไปบ้างอีก แล้วความรู้สึกตัวก็กลับมาใหม่ จนก่อนออกจากสมาธิ
รู้ตัวทั้งตัวค่อนข้างชัด รู้สึกไปถึงความรู้สึกหยุ่นอุ่นเป็นมวลในมือในแขน และตามรู้ลมเข้าลมออกได้ในขณะเดียวกันทั้งกายเนื้อและกายลม ความระลึกรู้สึกเกิดขึ้นเองด้วยความตั้งใจบ้าง บางทีก็เกิดเองไม่ได้ตั้งใจ แต่รู้สึกไม่ชัดถึงขนาดรู้ว่าลมถึงกลางอกหรือสะดือ แต่น่าจะถึงประมาณช่วงต้นคอเจ้าค่ะ แล้วก็ยังมีสติรู้สังขาร และคิดได้อยู่ว่าภาพแปลกที่เกิดขึ้นก่อนนี้ไม่มีแล้ว รู้ทั้งกายเนื้อและกายลมแบบนี้คงจะเป็นอานาปานสติขั้นที่สามแล้ว ลักษณะอย่างนี้ เป็นปฐมฌานหรือยังเจ้าคะ ? ถ้าเป็นแล้ว เป็นระดับใด หยาบ กลาง หรือละเอียด หรือเป็นสมาธิระดับใด ?
ตอบ : ถ้าไม่หลุดไปไหนเลย ก็นับเป็นปฐมฌานขั้นกลางได้

ถาม : ปฐมฌานระดับกลาง มีลักษณะเช่นใดเจ้าคะ ?
ตอบ : กำหนดรู้ลมพร้อมกับคำภาวนาได้ชัดเจน แต่ยังต้องใช้สติตามดูตามรู้อยู่