ศีล สมาธิ ปัญญา ต้องพึ่งพาอาศัยกัน

[โอรส]

ถาม: ลักษณะในการคุมศีล ศีลต้องคุมด้วยฌาน ฌานจะเกิดขึ้นต้องมีศีลเป็นพื้นใช่ไหมครับ มีไหมครับที่เขาทำฌานให้เกิดแล้วเอาฌานมาคุมศีล ?
ตอบ: ทั้ง ๓ อย่าง เหมือนกับเชือกที่เกิดจากการฟั่นเชือก ๓ เส้น ให้เป็นเชือกเส้นเดียว

ถ้าศีลทรงตัวสมาธิก็ตั้งมั่นได้ง่าย สมาธิตั้งมั่นได้สติปัญญาก็เกิด เมื่อสติปัญญาเกิดก็จะไปคุมศีล ศีลยิ่งทรงตัวสมาธิก็ยิ่งตั้งมั่น สมาธิยิ่งตั้งมั่นปัญญายิ่งเกิด ปัญญายิ่งเกิดก็ยิ่งไปคุมรายละเอียดของศีลมากขึ้น

ทั้ง ๓ อย่างต้องพึ่งพาอาศัยกัน จะเกิดขึ้นอย่างเดียวไม่ได้ เพราะการที่เราเพ่งพิจารณาในศีล ตั้งใจระวังรักษาไม่ล่วงด้วยตัวเอง ไม่ยินดีเมื่อคนอื่นล่วง ไม่ยุยงให้คนอื่นเขาล่วง กำลังสมาธิก็จะค่อย ๆ เกิดขึ้น เพียงแต่ว่าคนไม่สังเกตจะไม่รู้ตัว ในเมื่อกำลังสมาธิทรงตัว ก็กลับมารักษาศีลอีกครั้งหนึ่ง


สนทนากับพระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ เดือนกันยายน พุทธศักราช ๒๕๔๕