[เถรี]

ถาม : การสังคายนาพระไตรปิฎกคือทำทั้งหมด หรือเฉพาะบางบท ?
ตอบ : ถ้ามีสาเหตุที่เข้าใจไม่ตรงกันเมื่อไร ถ้าเห็นว่าสมควรก็รวมกันสังคายนาขึ้นมา เพราะฉะนั้น..การสังคายนาพระไตรปิฎกที่ได้รับการยอมรับจริง ๆ ก็คือการสังคายนาครั้งที่ ๑ หลังพระพุทธปรินิพพาน ๓ เดือน การสังคายนาครั้งที่ ๒ หลังปรินิพพานแล้ว ๑๐๐ ปี การสังคายนาครั้งที่ ๓ หลังการปรินิพพานแล้ว ๓๒๕ ปีโดยประมาณ

นอกนั้นส่วนใหญ่แล้วสาเหตุยังไม่เพียงพอ อย่างเช่นการสังคายนาพระไตรปิฎกครั้งที่ ๔ ที่ลังกาทวีป นำโดยพระมหินทเถระ ต้องบอกว่าเป็นการสวดสาธยายทบทวนพระไตรปิฎก ให้บรรดาพระภิกษุที่บวชที่นั่นได้ฟังกัน เพราะว่าเขาบวชกันทีเป็นร้อยเป็นพัน แต่ว่านักวิชาการบางท่านก็จัดให้เป็นการสังคายนาพระไตรปิฎก

การสังคายนาครั้งที่ ๔ และ ๕ ทำที่ลังกาทวีป หรือที่ภาษาบาลีเรียกว่า “ตัมพปัณณิทวีป” ส่วนครั้งที่ ๖ เขาว่าทำที่ประเทศพม่า เนื่องในวาระ ๒,๕๐๐ ปีหลังปรินิพพาน พระไทยรูปหนึ่งที่ได้รับเชิญเข้าไปในงานฉัฏฐสังคายนา ก็คือพระมหาเกี่ยว อุปเสโณ ซึ่งสมณศักดิ์สุดท้ายของท่านก็คือ สมเด็จพระพุฒาจารย์ ผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช ท่านบอกว่า “ท่านเล็กเอ๋ย..หกเดือนไม่ได้ไปไหนเลย อยู่แต่ไอ้กะบ้าเอนั่นแหละ จนจะบ้าตามมันอยู่แล้ว” วัน ๆ อยู่กับตัวหนังสืออย่างเดียว