[เถรี]

ถาม : สงครามพม่าครั้งนั้น ผมก็รบด้วย ?
ตอบ : อาตมาอยากจะบอกว่า อาตมาก็รบด้วย ตอนนั้นอาตมาเป็นทัพหน้าเข้าไปซุ่มตีพม่า พอพม่าข้ามเขากำลังจะลงมา ก็ตีกระหนาบขึ้นไป คือไม่ให้เขาลงมาถึงที่ราบ ในเมื่อไม่ให้ลงมาถึงที่ราบ พวกที่ดาหน้ามา ต่อให้มาพร้อม ๆ กันก็ได้แค่ ๑๐ - ๒๐ คน พวกข้างหลังก็ไปอัดเบียดกันอยู่

พอข้างล่างบุกขึ้นไป ข้าง ๆ กระหน่ำออกมา ก็ต้องแตกฮือกันไป พวกที่แตกออกข้างทางนี่ซวยที่สุด เพราะฝังขวากไว้หมดแล้ว ถึงเวลาโดนขวากก็กองอยู่ตรงนั้นแหละ ตามไปฟันหัวทีละคน เพราะฉะนั้น..ไม่ต้องแปลกใจหรอกว่าทำไมอาตมาป่วยอยู่อย่างนี้ ไปกวาดกองหน้ามาหมดเกลี้ยงมาแล้ว ไม่เหลือสักรายเลย ผลัดกันรุกผลัดกันรับ ฟาดกันอยู่ ๓ วัน พวกเราอาศัยชำนาญพื้นที่มากกว่า และทหารมอญ ทหารกะเหรี่ยงเข้าข้างเรา เขาเห็นว่าพม่าเป็นฝ่ายมารุกราน

จากนั้นมาก็มีการตั้งนายด่านกะเหรี่ยง นายด่านมอญ ๗ เมืองด้วยกัน ตลอดลำน้ำแควใหญ่แควน้อย เพื่อป้องกันการรุกรานของพม่า เมืองด่านเก่า ๆ มี เมืองสิงห์ เมืองลุ่มสุ่ม เมืองท่าตะกั่ว เมืองไทรโยค เมืองท่าขนุน เมืองทองผาภูมิ พวกนี้อยู่สองฝั่งแม่น้ำแควน้อย ส่วนเมืองท่ากระดานอยู่ฝั่งแม่น้ำแควใหญ่ จะมีหน้าที่ส่งส่วยให้ทางกรุงเทพฯ ก็คือมีข้าวของอะไรที่เป็นของดีในพื้นที่ อย่างพวกของป่า บางแห่งก็เป็นทองคำเลย

อย่างเขตเมืองท่าขนุนนี่เป็นแหล่งทองคำ เขาถึงได้เรียกว่าทองผาภูมิ เพราะว่ามีแหล่งทองคำด้วย เพิ่งจะมาเปลี่ยนแปลงเมื่อสมัยรัชกาลที่ ๖ ไม่อย่างนั้นแล้วทางด้านกะเหรี่ยงแถวด่านเจดีย์ ๓ องค์นี่มีตำแหน่งเป็นคุณพระ พระศรีสุวรรณคีรี เป็นกะเหรี่ยง ได้รับพระราชทานพระแก้วจากในหลวงรัชกาลที่ ๕ ด้วย ทุกวันนี้เขาเก็บไว้ที่วัดสะเนพ่อง ถึงเวลาก็มีการจัดงานฉลอง ก็ถือว่าเป็นของมงคลใหญ่ ได้รับพระราชทานจากเจ้าฟ้าเจ้าแผ่นดิน