ชื่อกระทู้: ช่างสิบหมู่
ดูแบบคำตอบเดียว
  #3  
เก่า 23-03-2009, 20:23
วาโยรัตนะ วาโยรัตนะ is offline
สมาชิก VIP - ผู้ได้รับการปฏิบัติเป็นพิเศษ
 
วันที่สมัคร: Jan 2009
ข้อความ: 550
ได้ให้อนุโมทนา: 13,972
ได้รับอนุโมทนา 45,905 ครั้ง ใน 953 โพสต์
วาโยรัตนะ is on a distinguished road
Default

งานปฏิบัติการเขียนร่างภาพ จัดเป็นการปฏิบัติงานขั้นพื้นฐานของการเขียนระบายสีให้เป็นรูปภาพ ช่างเขียนแต่ก่อนร่างภาพขึ้นด้วยการใช้ "ถ่านไม้" ซึ่งทำด้วยต้นพริก เผาให้เป็นถ่านแท่งขนาดเสมอด้วยแท่งดินสอดำ ในปัจจุบันมักใช้ร่างภาพบนฝาผนัง บนพื้นไม้ และบนพื้นผ้า ส่วนการร่างภาพบนกระดาษจะใช้ดินสอโบราณชนิดหนึ่ง เรียกว่า "ดินสอแก้ว" ทำด้วยตะกั่วตีเป็นแท่งกลม ปลายทั้งสองทำให้เรียวแหลมใช้ร่างเส้นลงบนกระดาษจะปรากฏเป็นเส้นสีเทาอ่อน การร่างรูปภาพหรือลวดลายสำหรับเป็นเค้าโครงเพื่อจะได้เขียนระบายสีทับลงเป็นรูปภาพหรือลวดลายให้ชัดเจนและสวยงามนั้น มักร่างด้วยเส้นขึ้นเป็นรูปภาพหยาบ ๆ พอให้เป็นเค้ารูปพอเป็นกลุ่ม องค์ประกอบที่มีความสัมพันธ์กันพอประมาณยังไม่จำเป็นต้องเขียนส่วนย่อยส่วนละเอียดแต่อย่างใด
งานปฏิบัติการเขียนระบายสี การระบายสีหรือภาษาช่างเขียนเรียกว่า "ลงสี" ช่างเขียนมักลงสีบริเวณพื้นที่ส่วนที่เป็นฉากหลัง เช่น พื้นดินเขามอ ป่าไม้ ท้องทะเล ท้องฟ้า บ้านเมือง เสียก่อน จึงลงสีในส่วนที่เป็นรูปภาพคน ภาพสัตว์ ที่แสดงเรื่องราวต่าง ๆ อยู่บนฉากหลัง
เมื่องานระบายสีหรือลงสีทำเป็นรูปภาพชั้นต้นล่วงแล้ว งานของช่างเขียนขั้นถัดมาคือ งานปิดทองคำเปลว เพื่อประสงค์ในการเน้นความสำคัญของตัวภาพเด่น ๆ หรือส่วนประกอบร่วมตอนใดตอนหนึ่งเป็นต้นว่า เครื่องศิราภรณ์ เครื่องประดับร่างกาย ยานพาหนะ พระราชมณเฑียร ฯลฯ ให้ปรากฏโดดเด่นเป็นที่น่าสนใจยิ่ง

งานของช่างเขียนในขั้นหลังสุดที่จะต้องทำต่อไปจากการปิดทองคำเปลวเพื่อเสริมสร้างสิ่งน่าสนใจขึ้นสำหรับภาพเขียนคือ การเขียนส่วนย่อยและรายละเอียดในรูปภาพ ให้ครบถ้วนตามแบบแผนอันเป็นขนบนิยมในงานจิตรกรรมแบบไทยประเพณี ด้วย "เส้น" ที่มีขนาดความหนาบางต่างกัน คือ
เส้นที่มีขนาดหนา เรียกว่า เส้นกันหรือเส้นกาฬ ใช้สำหรับเขียนล้อมรูปนอกของรูปภาพต่าง ๆ หรือใช้เขียนกันพื้นที่ส่วนที่เป็นรูปภาพให้เห็นเป็นส่วนหนึ่งต่างหากจากพื้นฉากหลัง
เส้นที่มีขนาดบาง เรียกว่า เส้นรูป ใช้สำหรับเขียนแสดงส่วนย่อยส่วนที่เป็นรายละเอียดในรูปภาพ
เส้นที่มีขนาดหนาบางไม่เท่ากัน เรียกว่า เส้นแร มีลักษณะพิเศษ คือโคนเส้นหนา ปลายเส้นบางและเรียวแหลม และเป็นเส้นสั้น ๆ ใช้เขียนแรแทนเงาเพื่อแสดงตำแหน่งของวัตถุที่วางซ้อนเหลื่อมกัน
นอกจากนี้ยังมีขั้นตอนเก็บงานในส่วนละเอียดนอกไปจากการใช้เส้นขนาดต่าง ๆ เขียนแสดงสาระสำคัญของรูปภาพ เช่น การเขียนโฉบ คือการระบายสีที่เป็นสีวรรณะอ่อน เช่น สีขาวระบายโฉบส่วนปลายของลายกระหนก การเขียนแร คือการระบายสีที่เป็นสีวรรณะแก่หรือสีคล้ำกว่าสีของส่วนพื้นเดิมที่จะระบายทับลง การเขียนแประ และการเขียนกระทุ้ง สำหรับภาพพุ่มต้นไม้ชนิดต่าง ๆ ตัวอย่างของงานเขียนภาพประเภทต่าง ๆ ที่ช่างเขียนแต่ก่อนได้ เขียนไว้เช่น
ภาพเขียนฝาผนังประจำพระอุโบสถ พระพุทธปรางค์ ศาลาการเปรียญ ศาลาราย
ภาพเขียนบนผืนผ้า ที่เรียกว่า ภาพพระบฎ
ภาพเขียนในสมุดไทย ที่เรียกว่า สมุดธาตุ มีภาพเขียนในหน้าสมุดซึ่งทำด้วยกระดาษข่อยบ้าง กระดาษสาบ้าง เป็นเรื่องไตรภูมิ เรื่องพระมาลัย
ภาพเขียนบนเครื่องกั้นบังตา ที่เรียกว่า ฉากตั้ง ฉากพับ ลับแล ซึ่งมักเขียนเป็นภาพจากวรรณคดีไทยเรื่องต่าง ๆ
ภาพเขียนประกอบตำราต่าง ๆ ซึ่งเขียนลงบนกระดาษสมุดไทย มีเป็นต้นว่า ภาพแผนที่ ภาพแบบอย่างสิ่งปลูกสร้างต่าง ๆ ภาพประกอบตำราไม้ดัดและเขามอ ภาพประกอบตำราพิไชยสงคราม ฯลฯ
ภาพเขียนประกอบพิธีกรรมต่าง ๆ ซึ่งเขียนลงบนกระดาษบ้างบนไม้บ้าง หรือบนวัสดุอื่น ๆ เช่น ภาพเจว็ด ภาพเทวดานพเคราะห์ ภาพนางสงกรานต์ประจำแต่ละปี
ภาพเขียนเป็นแบบอย่างสำหรับใช้ทำสิ่งของต่าง ๆ เช่น แบบพระราชลัญจกร แบบดวงตราในราชการ แบบเครื่องยศ แบบเครื่องแบบข้าราชการ แบบเครื่องศาสตราวุธ
นอกจากงานหลัก ๆ ดังที่ได้กล่าวมานี้ ยังมีงานเขียนจิปาถะที่ต้องการใช้ฝีมือและความสามารถของช่างเขียน เป็นผู้ให้แบบอย่างอีกมิใช่น้อย อาทิ งานเขียนลายปักพัดยศ ลายปักเครื่องแต่งตัวของผู้แสดงโขนและละคร งานเขียนให้แบบสำหรับทำเครื่องประดับตกแต่งต่าง ๆ ซึ่งล้วนจะต้องอาศัยการเขียนขึ้นเป็นรูปเป็นภาพขึ้นก่อนจะนำ ไปทำการสร้างทำเป็นสิ่งนั้น สิ่งนี้ให้ต้องตามความประสงค์

แก้ไขครั้งสุดท้ายโดย วาโยรัตนะ : 23-03-2009 เมื่อ 20:52
ตอบพร้อมอ้างอิงข้อความเดิม
สมาชิก 12 คน ได้กล่าว "อนุโมทนา" กับคุณ วาโยรัตนะ ในข้อความที่เขียนด้านบน
แสดง/ซ่อน รายชื่อผู้อนุโมทนา