[ชินเชาวน์]

สามเณรน้อยเริ่มพิจารณาร่างกายของตนเป็นปฐม ที่เรียกว่าพิจารณา ขันธ์ ๕ อันได้แก่ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ
พิจารณาทบทวนย้อนกลับไปกลับมาให้ถ่องแท้ว่า ร่างกายนี้มิใช่ของเรา ร่างกายเป็นเพียงธาตุทั้ง ๔ มาประกอบกันคือ ธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุลม ธาตุไฟ รวม ๔ ธาตุ จึงกลายเป็นเรือนร่าง ผู้สร้างเรือนร่างนี้คือผู้มีนามว่า ตัณหากิเลส

ตัวเรานี้คือ "จิต" หรือ อทิสมานกาย ลอยมาด้วยกำหนดกฏแห่งกรรม เข้าเกาะกุมพักพิงอยู่อาศัยในเรือนร่างนี้ชั่วคราว เราไม่สามารถบังคับบัญชาร่างกายนี้ได้ดังใจเลย ไม่สามารถสั่งว่า ไม่ให้เจ็บ ไม่ให้แก่ ฯลฯ

เรือนร่างนี้แท้ที่จริงคือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา มันอยากป่วย มันก็ป่วย มันอยากเจ็บ มันก็เจ็บ มันอยากตาย มันก็ตาย ไม่มีทางไปยับยั้งหรือขอร้องอะไรมันได้

เมื่อตายไปแล้ว กิเลสตัณหาก็สร้างเรือนร่างขึ้นมาใหม่ ดีไม่ดีกิเลสตัณหาพาไปสู่นรก จากนรกมาเกิดเป็นเปรต อสุรกาย เป็นสัตว์เดรัจฉาน เต็มไปด้วยความทุกข์ หาความสุขไม่พบ

ถ้าต้องการพบความสุข พึงกำจัดกิเลสตัณหาให้เด็ดขาด ไม่ให้มันมีอำนาจบังคับบัญชาจิต ต้องไม่ยินดีในเรือนร่าง คือกายเนื้อที่กิเลสสร้างให้พักอาศัย

พึงระลึกถึงความจริงว่า เรือนร่างนี้เต็มไปด้วยสิ่งปฏิกูล มีสิ่งที่เรียกว่า "ขี้" ทั้งภายนอกภายใน เช่น ขี้มูก ขี้ตา ฯลฯ เป็นต้น
เมื่อรู้สภาพความเป็นจริง ไม่ใช่รู้แล้วก็รู้เฉย ๆ เห็นสิ่งสวยสดงดงาม เช่น สตรีมายืนเปลือยเปล่า เห็นทรวดทรงองค์เอวอรชรอ้อนแอ้น ก็ลืมว่ามีขี้แอบแฝงอยู่ในความงามนั้น ต้องตัดขาดจากกองกิเลสอาสวะให้เบ็ดเสร็จเด็ดเดี่ยว เมื่อนั้นย่อมพบคุณวิเศษที่น่ามหัศจรรย์

สามเณรกองแก้วพิจารณากลับไปกลับมาพอควร ปรากฏเป็นอัศจรรย์ว่าจิตรวมตัวเป็นสมาธิอย่างแน่วนิ่งดิ่งตรง ไม่ซัดส่ายไปมาอย่างตอนเริ่มหวาดกลัวเสือทีแรก

ลืมเรื่องเสือตัวใหญ่มหึมา ลืมสิ้นทุกสรรพสิ่ง

จิตเริ่มคลายออกจากสมาธิมารับรู้อารมณ์ภายนอกอีกครั้งหนึ่ง เป็นเวลาเย็นย่ำสนธยา อาทิตย์อัสดงใกล้ลาลับพื้นพสุธา
ดำรงอยู่ในเอกะจิต ๘ ชั่วโมงเต็ม

สามเณรน้อยจึงลุกจากโคนไม้ใหญ่ เปลี่ยนอิริยาบถเดินไปยังลำห้วยที่มีน้ำใสสะอาดปานแผ่นกระจกใส เพื่อชำระล้างร่างกาย
ทันใดนั้นเอง...