[เถรี]

พระพุทธเจ้าจึงสอนพวกเราว่า ให้ปฏิบัติในลักษณะที่พยายามรวบรัดตัดทางให้กิเลสมีอำนาจเหนือเราให้น้อยที่สุด ก็คือต้องมี "อินทรีย์สังวร" สำรวมตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ อย่าให้กิเลสดึงเราไปได้

ตาเห็นรูป ถ้าเราสนใจ กิเลสจะมีอำนาจเหนือกว่าเรา หูได้ยินเสียง จมูกได้กลิ่น ลิ้นได้รส กายสัมผัส ใจครุ่นคิดก็เหมือนกัน เมื่อกิเลสมีอำนาจเหนือเรา ก็จะบงการ ควบคุม บังคับ ให้เราต้องไปหารูปที่กิเลสชอบใจ หาเสียงที่กิเลสชอบใจ หากลิ่นที่กิเลสชอบใจ หารสที่กิเลสชอบใจ หาสัมผัสที่กิเลสชอบใจ แล้วก็คิดในเรื่องที่กิเลสชอบใจ

ถ้าลักษณะอย่างนี้ เราปฏิบัติธรรมให้ตายก็สู้กิเลสไม่ได้ เพราะว่าปฏิบัติธรรมแล้ว รักษากำลังใจเอาไว้ไม่ได้ กำลังที่สะสมได้จากการปฏิบัติภาวนา รั่วออกทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ รั่วไปหมดทุกช่อง จึงมีกำลังไม่พอตัดกิเลสสักที

พระพุทธเจ้าจึงสอนให้เราสำรวมอินทรีย์ ก็คือตาเห็นรูป หูได้ยินเสียง จมูกได้กลิ่น ลิ้นได้รส กายสัมผัส ใจครุ่นคิด ต้องหยุดให้ได้ โดยเฉพาะหยุดตัวความคิดปรุงแต่ง ถ้าหากว่าเราหยุดได้ กิเลสก็จะตายไปเอง เพราะว่าไม่มีอาหารกิน

อย่างที่กระผม/อาตมภาพเคยเปรียบว่า ถ้าหากว่าเราลวกเส้นก๋วยเตี๋ยวใส่น้ำเปล่ามา ก็คงไม่มีใครอยากกิน แต่เรากลับไปใส่หมูสับ ใส่ต้นหอม ใส่ตังฉ่าย ใส่กุ้งแห้ง ใส่ลูกชิ้น เติมน้ำส้ม เติมพริก เติมน้ำปลา เติมถั่วคั่ว ยิ่งปรุงก็ยิ่งอร่อย ยิ่งอร่อยก็ยิ่งอยากกินมากขึ้น จึงตกเป็นทาสกิเลสไม่รู้จบ

ดังนั้น...ถ้าหากว่าเราหยุดการปรุงแต่งได้ กิเลสก็จะไม่มีอำนาจเหนือเรา ก็คือเมื่อตาเห็นรูป สักแต่ว่าเห็น จมูกได้กลิ่น สักแต่ว่าได้กลิ่น ลิ้นได้รส สักแต่ว่าได้รส กายสัมผัส สักแต่ว่าสัมผัส ใจไม่เก็บมาคิด