[เถรี]

แต่ทางด้านประเทศพม่านั้น เรื่องของการศึกษาบาลีเขาเหนือกว่าประเทศเรามาก เริ่มต้นเลยก็ระดับชั้นธัมมะจริยะ ซึ่งมีอยู่ ๘ ประโยค จบมาเทียบเท่ากับประโยค ๙ ของประเทศไทย อย่างหลวงพ่ออุตตมะ หรือท่านอาจารย์เตชะ ท่านจบธัมมะจริยะมา ก็คือประโยค ๙ ของไทยนั่นเอง

แต่พม่าไม่ได้หยุดแค่นั้น พอจบธัมมะจริยะแล้ว ยังเรียนบาลีปารคู เป็นการใช้ภาษาบาลีในชีวิตประจำวัน ก็คือพูดคุยกันตามปกติ คราวนี้บ้านเราไม่มีตรงนี้ ดังนั้น..วันนี้จึงไม่แปลกที่บรรดาวิทยากรคนไทยของเรา มีอยู่รายเดียวที่พูดโดยไม่ต้องมีโพย ซึ่งผมก็ยังไม่มั่นใจว่าเป็นท่านใด เพราะว่าใส่หน้ากากป้องกันเชื้อไวรัสโควิด ๑๙ อยู่ นอกนั้นล้วนแล้วแต่ต้องอ่านโพยที่เตรียมมาทั้งนั้น

ของพม่านั้น เมื่อใช้บาลีปารคูที่แปลตรง ๆ ว่า ผู้ถึงฝั่งแห่งบาลี ก็คือใช้ในชีวิตประจำวันได้ตามปกติ สนทนากันทั่ว ๆ ไปได้ บ้านเราน่าจะมีอยู่ที่วัดจองคำ จังหวัดลำปาง เพราะว่าทางวัดจองคำ จังหวัดลำปางนั้น ใช้การศึกษาบาลีตามแบบของพม่า ก็คือท่องทุกคำที่ขวางหน้า ดังนั้น..ถ้าหากว่าใครจบบาลีจากสำนักวัดจองคำ ต้องถือว่าสุดยอดมาก

บาลีไทยปัจจุบันนี้จุดเสียอยู่อย่างหนึ่ง ก็คือมีการเก็งข้อสอบ ในเมื่อมีการเก็งข้อสอบ ผู้เรียนก็จะอ่านเฉพาะตรงที่คาดว่าจะออก ตรงที่ไม่ออกก็จะไม่เข้าใจ หรือไม่รู้เรื่องไปเลย แต่ถ้าหากว่าเรียนแบบพม่านี่ เขาท่องทุกตัวที่มีอยู่ ออกตรงไหนมาก็ทำได้ แล้วทุกปีเราก็จะเห็นว่า วัดจองคำจะมีผู้สอบผ่านประโยค ๙ เสมอ

หลังจากบาลีปารคูแล้ว พม่าก็ยังไม่ได้หยุด ยังมีการสอบผู้ทรงพระไตรปิฎกต่อ ก็คือต้องท่องพระไตรปิฎกทั้ง ๘๔,๐๐๐ พระธรรมขันธ์ได้ ซึ่งปัจจุบันนี้ผู้ที่จบพระไตรปิฎกของพม่า สามารถท่องได้ทั้ง ๘๔,๐๐๐ พระธรรมขันธ์ได้ มีอยู่แค่ ๙ ท่านเท่านั้นที่ยังมีชีวิตอยู่ ส่วนใหญ่แล้วก็ยังอายุน้อยมาก

กระผม/อาตมภาพเองโชคดีได้พบพระเถระของทางฝั่งพม่าที่คุ้นเคยสนิทสนมกัน ท่านจบพระไตรปิฎกรุ่นเก่า มีคำว่าตรีปิฏกบัณฑิตต่อท้าย ก็คือหลวงปู่ชฏิละ วัดชุยยีเซา ตอนนั้นท่านก็อายุ ๘๐ กว่าปีแล้ว ถ้าหากว่าเป็นรุ่นของหลวงปู่ชฏิละนั้น ถือว่าสุดยอดมาก เพราะว่าท่องรวดเดียว ๘๔,๐๐๐ พระธรรมขันธ์ โดยที่เขาจะให้เวลา ๓๐ วันด้วยกัน