[ป้านุช]

เมื่อฝึกจิตได้ในระดับหนึ่ง
จนจิตเกิดความว่าง ทำให้ระลึกถึงพระธรรมที่เคยฟังในครั้งก่อนที่จิตได้เก็บสะสมไว้ได้
และบางท่านกล่าวว่า ได้ช่วยประกาศพระธรรม ด้วยการแสดงธรรมเองหรือบอกกล่าวให้ผู้อื่นมาฟังธรรม
ซึ่งผลของการฟังธรรมและช่วยประกาศพระธรรมในครั้งนั้น ทำให้ท่านไม่เคยไปทุคติเลย
ท่านจะเกิดแต่ใน ๒ ภพเท่านั้นคือ ในเทวโลกและในโลกมนุษย์
และเมื่อเกิดในเทวโลกก็ได้เสวยราชสมบัติใหญ่อันเป็นทิพย์
ครั้นเกิดในเมืองมนุษย์ก็จะเกิดแต่ในสองตระกูลคือ ตระกูลกษัตริย์และตระกูลพราหมณ์
ไม่เคยเกิดในตระกูลที่ต่ำทรามเลย ในชาติสุดท้ายได้บรรลุอรหันต์

ในที่นี้จะแสดงถึงผลของการฟังธรรมที่พระสาวกผู้บรรลุพระอรหันต์ได้กล่าวไว้ในพระไตรปิฎก
ฉบับสยามรัฐ พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่มที่ ๓๒ ดังต่อไปนี้

ปุณณมันตานีปุตตเถราปทานที่ ๗ เล่มที่ ๓๒/๑ หน้าที่ ๒๓ ว่าด้วยผลแห่งการแสดงธรรม
ในสมัยพระพุทธเจ้าพระนามว่า ปทุมุตตระ เราเป็นพราหมณ์ พวกศิษย์ห้อมล้อมได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาค
เราได้ฟังธรรมนั้นแล้ว ได้บังคมพระศาสดา เดินกลับทางทิศใต้ เพื่อสาธยายธรรมแก่ศิษย์ตามที่ได้ฟังมานั้น ทั้งโดยย่อและโดยพิสดาร
ศิษย์ทุกท่านดีใจ ฟังคำเรา ทำจิตให้เลื่อมใสในพระพุทธเจ้า ฉะนั้นเราเป็นผู้ฉลาดในนัยแห่งพระอภิธรรม
เป็นผู้ฉลาดในความหมดจดแห่งกถาวัตถุ ด้วยผลแห่งการแสดงธรรม ทำให้เราไม่พบทุคติเลย นับแต่ภพนั้นมา
ในภพสุดท้ายนี้เราได้บรรลุธรรมเป็นพระอรหันต์

เอกรังสนิยเถราปทานที่ ๘ เล่มที่ ๓๒/๑ หน้าที่ ๑๑๘ ว่าด้วยผลแห่งการเลื่อมใสในการฟังธรรม
ในสมัยพระพุทธเจ้าพระนามว่า อัตถทัสสี ทรงแสดงธรรมอยู่ เรายังจิตของตนให้เลื่อมใส ประนมกรอัญชลีบนเศียรเกล้า
ถวายบังคมพระศาสดาแล้ว บ่ายหน้ากลับไปทางทิศตะวันตก ผลแห่งการเลื่อมใสในการฟังธรรม ทำให้เราไม่พบทุคติเลยนับแต่ภพนั้นมา
ในภพสุดท้ายนี้เราได้บรรลุธรรมเป็นพระอรหันต์

ธรรมสัญญกเถราปทานที่ ๔ เล่ม ๓๒/๒ หน้า ๕๔ ว่าด้วยผลแห่งการฟังธรรม
ในสมัยพระพุทธเจ้าพระนามว่า วิปัสสี ทรงประทับอยู่ ณ โคนไม้โพธิ์ สมัยนั้นพระผู้มีพระภาคแวดล้อมด้วยภิกษุสงฆ์
ทรงประกาศ (อริย) สัจจะ ๔ ทรงแสดงโดยย่อ และทรงแสดงโดยพิสดาร เราได้ฟังธรรมของพระองค์ ถวายบังคมแทบพระบาทของพระศาสดาแล้ว
บ่ายหน้ากลับไปทางทิศเหนือ ด้วยการฟังธรรมนั้น ทำให้เราไม่รู้จักทุคติเลย นี้เป็นผลแห่งการฟังธรรม
ในภพสุดท้ายนี้เราได้บรรลุธรรมเป็นพระอรหันต์

ธรรมสวนิยเถราปทานที่ ๙ เล่มที่ ๓๒/๒ หน้าที่ ๗๕ ว่าด้วยผลแห่งการฟังธรรม
ในสมัยพระพุทธเจ้าพระนามว่า ปทุมุตตระ ทรงประกาศสัจจะ ๔ เพื่อช่วยให้คนพ้นทุกข์
สมัยนั้นเราเป็นชฎิล (ฤๅษี) สามารถเหาะไปในท้องฟ้าได้ วันหนึ่งเมื่อเราเหาะไปในอากาศ
เราเหมือนดังนกบินไปกระทบภูเขาหินไม่สามารถผ่านไปได้ เราคิดว่า
“เหตุเช่นนี้ไม่เคยเกิดแก่เรา ชะรอยคงมีมนุษย์ผู้ประเสริฐอยู่เบื้องล่าง เราจะลงไปดู เพื่อประโยชน์อันพึงมีจะเกิดแก่เรา”

เราจึงลงจากอากาศได้ฟังเสียงของพระศาสดา ซึ่งกำลังตรัสอนิจจตา (ความไม่เที่ยง) แก่หมู่ชนทั้งหลายอยู่
เราจึงเข้าไปฟังอนิจจตานั้น ครั้นฟังอนิจจสัญญาแล้ว ได้กลับไปสู่อาศรมของเรา เราอยู่ตราบสิ้นอายุขัยแล้ว
ก่อนตาย ณ ที่นั้น เราระลึกถึงการฟังธรรมนั้นได้ ด้วยกุศลกรรมที่เราทำแล้วนั้น เราได้ไปสู่ดาวดึงส์ เราอยู่ในเทวโลกตลอด ๓ หมื่นกัป
ได้เสวยราชสมบัติในเทวโลก ๕๑ ครั้ง ได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ ๗๑ ครั้ง และได้เป็นพระเจ้าประเทศราชอันไพบูลย์โดยจะคณนานับมิได้

ในภพสุดท้ายนี้ เราได้เกิดเป็นมนุษย์ บิดาของเราได้นิมนต์พระสงฆ์มานั่งบนเรือน พระสงฆ์ได้แสดงคาถาเรื่องความไม่เที่ยง
เราระลึกถึงสัญญานั้นได้ว่า

“สังขารทั้งหลายไม่เที่ยงหนอ มีความเกิดขึ้นและเสื่อมไปเป็นธรรมดา เกิดขึ้นแล้วย่อมดับไป ความที่สังขารเหล่านั้นสงบระงับเป็นสุข”
เราจำได้ถึงพระธรรมบทนี้ ขณะที่เรานั่งฟังอยู่บนอาสนะเดียวนั่นเอง ก็ได้บรรลุอรหันต์ เรามีอายุ ๗ ปี ได้เป็นพระอรหันต์

หมายเหตุ
๑.อนิจจตา คือ ความเป็นของไม่เที่ยง ไม่คงที่แน่นอนแห่งสังขารทั้งหลาย เมื่อเกิดขึ้นแล้ว ย่อมแตกสลายไป หรือ เปลี่ยนแปลงแปรสภาพเรื่อยไป

๒.โคนไม้โพธิ์

ข้อความดั้งเดิมโดยคุณ สุธรรม

โพธิ์ ถ้าโพธิต้องมีคำนำหน้าหรือต่อท้าย เช่น พระศรีมหาโพธิ โพธิบัลลังก์ เป็นต้น