[เถรี]

เครื่องวัดที่ง่ายที่สุดมีอยู่แล้ว ก็คือการทำตามระเบียบวัด ถัดไปก็คือการปฏิบัติอย่าให้ละเมิดวินัยสงฆ์ หลังจากนั้นก็ดูใจของเราว่ามีนิวรณ์ ๕ กินใจของเราอยู่หรือเปล่า ?

กำลังใจน้อมไปในด้านของกามฉันทะ คือยินดีในรูปสวย เสียงเพราะ กลิ่นหอม รสอร่อย สัมผัสระหว่างเพศหรือไม่ ?

น้อมไปทางพยาปาทะ คือโกรธเกลียดอาฆาตแค้นผูกโกรธคนอื่นหรือเปล่า ?

น้อมไปในทางถีนมิทธะ ก็คือง่วงเหงาหาวนอน ชวนให้ขี้เกียจปฏิบัติหรือเปล่า ?

น้อมไปในด้านอุทธัจจะกุกกุจจะ คือความหงุดหงิดฟุ้งซ่านรำคาญใจ บางทีปฏิบัติธรรมไม่ได้เลย มีหรือเปล่า ?

น้อมไปในทางวิจิกิจฉา คือลังเลสงสัยว่าผลของการปฏิบัตินี้จะเกิดขึ้นจริงหรือเปล่า ?

ถ้าเราวัดมาถึงระดับนี้ ก็จะเห็นชัดว่าจิตใจของเรามีคุณภาพสูงหรือว่ามีคุณภาพต่ำ ถ้ายังตกอยู่ใต้อำนาจของนิวรณ์ ๕ อย่าง แปลว่าจิตใจของเราไร้คุณภาพ โดนกิเลสยึดไปแล้ว แต่ถ้าในแต่ละวันรู้เท่าทันว่านิวรณ์กำลังมา แล้วเราสามารถขับไล่ออกไป รักษาใจไม่ให้เกิดนิวรณ์ขึ้นมา ก็ถือว่าจิตของเราอยู่ในสภาพที่ดี มีคุณภาพ แต่ก็ยังไม่เพียงพอ เพราะว่ายังต้องต่อสู้ ต่อต้านกันอยู่ตลอดเวลา