[เถรี]

ถาม : มีคนกล่าวว่าอิทัปปัจจยตาเป็นหลักธรรมสำคัญที่สุดที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้ ผมเข้าใจว่าเป็นอริยสัจ ๔ เขาก็บอกว่า จริง ๆ แล้วเป็นอิทัปปัจจยตา ?
ตอบ : นั่นเขาว่า..อย่าลืมว่าบุคคลต้องได้ธรรมะที่ตรงกับจริตตัวเอง ถ้าไม่ตรงกับจริตตัวเอง บางทีฟังไปก็ไร้ผล อย่างลูกชายนายช่างทอง ปฏิบัติธรรมอยู่กับพระสารีบุตรหลายเดือนไม่ได้ผล เนื่องจากพระสารีบุตรให้กรรมฐานที่เหมาะกับราคะจริตแก่ลูกชายนายช่างทอง เพราะเห็นว่าเป็นคนหนุ่ม

พระสารีบุตรจึงเอาไปถวายพระพุทธเจ้า พระพุทธเจ้าท่านให้กรรมฐานที่เหมาะกับโทสะจริต ลูกชายนายช่างทองจึงบรรลุมรรคผลในเวลาที่ไม่นาน ดังนั้นที่คุณบอก นั่น “เขาว่า” เป็นความคิดของเขา แต่ถ้าหลักธรรมที่สำคัญจริง ๆ อยู่ที่เรา

อยากจะบอกว่าอิทัปปัจจยตาเป็นหลักธรรมสำหรับบุคคลที่เป็นครู ไม่ได้เกี่ยวอะไรกับเราเลย ถ้าเราไม่ต้องไปสอนคนอื่นเขา ไม่ต้องไปศึกษาก็ได้ ท่านสอนให้เห็นความสัมพันธ์ของสรรพสิ่งที่เกิดขึ้น ว่าเหตุนี้ทำให้เกิด ผลนี้จึงเกิด อดีตเหตุทำให้เกิดปัจจุบันผล อันนี้ปัจจุบันเหตุ ทำให้เกิดอนาคตผล ถ้าหากว่าอนาคตผลดับลงได้ ปัจจุบันเหตุก็ไม่มี ถ้าหากว่าอดีตผลดับลงได้ อดีตเหตุก็ไม่มี มีทั้งขึ้นหน้าและถอยหลัง เขาให้คิดถึงความสำคัญของพวกนี้ในลักษณะของการมองแบบบูรณาการ

ถ้าเราไม่ได้คิดจะเป็นครูของคนอื่น ก็ไม่ต้องไปศึกษาให้เสียเวลาหรอก หุงข้าวกินเองตำน้ำพริกได้ก็พอแล้ว ไม่ต้องไปทำอุ้งตีนหมีหรือหูฉลามน้ำแดงหรอก