[โอรส]

ถาม : ...
ตอบ : ต้องใช้คำว่าเป็นกติกาอย่างหนี่ง ถ้าหากต้องการหลุดพ้นจริง ๆ ก็ต้องเจอข้อทดสอบที่ค่อนข้างโหดร้ายในสายคนอื่น แต่ว่าถ้ายิ่งทดสอบไป ก็เหมือนกับเรายิ่งทำแล้วยิ่งโง่ เพราะเราจะเห็นความผิดพลาดหรือข้อบกพร่องในส่วนที่ละเอียดของตัวเราเองขึ้นไปเรื่อย ๆ

สังเกตไหมว่า...ถ้าเมื่อก่อนเวลาเราโกรธใคร อาจจะประเภทด่าเลย กระทืบเท้า ชี้หน้า กัดฟัน ฯลฯ นั่นเป็นส่วนหยาบและเราละได้ง่ายมาก แต่พอนานไป ๆ ถึงตอนสุดท้าย ๆ เป็นส่วนละเอียดแล้ว อาการทางกายไม่ออก อาการทางวาจาไม่ออก แต่อกจะแตกตาย เพราะเป็นการขังความโกรธไว้ในอก กลายเป็นว่ากายหยุดแล้ว วาจาหยุดแล้ว แต่ใจยังหยุดไม่ได้ เพราะว่าไม่สามารถดับที่ต้นเหตุได้อย่างแท้จริง

จึงเหมือนกับว่า ยิ่งทำเหมือนตัวเองยิ่งโง่ไปเรื่อย ๆ แต่ว่าความจริงไม่ใช่ เรากำลังฉลาดขึ้นเรื่อย ๆ เพราะสามารถขุดคุ้ยตัวเองได้ละเอียดมากขึ้นทุกที ถึงเวลานั้นก็ต้องใช้สติสัมปชัญญะ และ ศีล สมาธิ ปัญญา ของเรา มีเท่าไรต้องขนเอาออกมาใช้งานทั้งหมด เมื่อระดมผลได้ที่เกิดขึ้นในช่วงนั้น ก็จะพอเหมาะพอสมกับคู่ต่อสู้ในช่วงนั้น ถ้าเราก้าวผ่านตรงจุดนั้นได้ เราจะไม่แพ้อีก เขาก็จะเอาสิ่งที่ละเอียดกว่านั้นมาสู้กับเราต่อไป


สนทนากับพระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ เดือนกันยายน พุทธศักราช ๒๕๔๕