[สายท่าขนุน]

นิโรธสมาบัติกับสมาธิมิใช่อย่างเดียวกัน
นิโรธสมาบัติเข้าไปโดยลำดับเพ่งเอาอารมณ์ของฌานอย่างเดียว ไม่พิจารณาอะไร
จนดับสัญญาและเวทนาเรียกว่าเข้านิโรธ
ส่วนสมาธิคือเพ่งเอาจิตผู้คิดผู้นึก รู้สึกสิ่งต่าง ๆ ว่าดี ชั่ว ว่าหยาบ ละเอียด ว่าสิ่งที่ควรละควรถอน
ซึ่งมีสติเป็นผู้ควบคุมอยู่ เป็นวิสัยของผู้ยังไม่ตาย วิญญาณจะรู้สึกสัมผัสต่าง ๆ
จึงจำเป็นจะพิจารณาให้รู้เหตุผลสิ่งนั้น ๆ ว่าเป็นจริงอย่างไร
ผู้พิจารณาเห็นโทษว่าสิ่งนั้น ๆ เกิดขึ้นแล้วดับเป็นธรรมดา ของเหล่านี้เกิดดับไม่รู้แล้วรู้รอด
เมื่อท่านพิจารณาเห็นชัดแจ้งในใจของตนในธรรมะที่ท่านพิจารณาอยู่
จนเกิดปราโมทย์ความเพลินในธรรมนั้น ๆ เรียกว่า สมาธิ