[เถรี]

เราก็เหลือเพียงตัวอวิชชาสังโยชน์ ตัวสุดท้ายเท่านั้น ซึ่งเป็นตัวที่ละเอียดอ่อนและลึกซึ้ง ขุดถอนได้ยาก อวิชชาคือความไม่รู้นั้น อรรถกถาจารย์ท่านแบ่งออกเป็นสองอย่างด้วยกัน ก็คือ ฉันทะ ความยินดี ความพอใจ ๑ ราคะ ความยินดี อยากมี อยากได้ ๑

ทั้งสองอย่างนี้รวมกันกลายเป็นอวิชชา คือ ความไม่รู้ หรือรู้ไม่ทั่ว รู้ไม่หมด จึงทำให้เกิดการยึดติดขึ้นมาได้ อย่างเช่นว่า ตาเห็นรูปแล้วยินดี ก็คือ เกิดฉันทะ พอใจขึ้นมา ก็ทำให้เกิดราคะ คือ อยากมีอยากได้ในรูปนั้น ไม่ว่าอยากให้ตัวเราเป็นอย่างนั้น หรือว่าอยากได้คนอื่น สัตว์อื่นที่เป็นเจ้าของรูปนั้นก็ตาม ล้วนแล้วแต่เป็นราคะทั้งสิ้น

หรือว่าหูได้ยินเสียงเกิดความพอใจในเสียงนั้น ก็มีความยินดีอยากจะฟังอีก จมูกได้กลิ่น ลิ้นได้รส กายสัมผัส ใจครุ่นคิดก็เช่นเดียวกัน เมื่อเกิดฉันทะพอใจในสิ่งทั้งหลายเหล่านั้นขึ้น ตัวราคะ คืออยากมีอยากได้ก็จะปรากฏขึ้นไปด้วย

ดังนั้น..ในการที่จะตัดอวิชชาสังโยชน์ตัวสุดท้ายนั้น สติ สมาธิและปัญญาของเราต้องว่องไวและแหลมคมมาก เห็นโทษตั้งแต่สิ่งทั้งหลายเหล่านั้นกระทบอายตนะ คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ของเรา แล้วระงับได้ทันท่วงที ไม่ไปนึกคิดปรุงแต่ง ยินดีหรือไม่ยินดีในสิ่งทั้งหลายเหล่านั้น มีอารมณ์เป็นกลาง วางเฉย สักแต่ว่ารับรู้

ถ้าทำดังนี้ได้ ตัวอวิชชาสังโยชน์ก็จะไม่สามารถร้อยรัดเราอยู่ได้ ในเมื่อสังโยชน์ใหญ่ไม่สามารถจะร้อยรัดเราได้ ตัวเราก็จะหลุดพ้นไปสู่พระนิพพาน

เมื่อมาถึงตอนนี้ก็ขอให้ทุกท่านกำหนดลมหายใจและคำภาวนาของเรา ถ้ายังมีลมหายใจอยู่..ตามดูลมหายใจ ถ้ายังมีคำภาวนาอยู่..ใช้คำภาวนาของเราไป ถ้าลมหายใจหรือคำภาวนาหายไป ก็กำหนดรู้อยู่แค่นั้น

โดยใช้ความรู้สึกทั้งหมดเกาะภาพพระหรือเกาะพระนิพพานเอาไว้ ตั้งใจว่า ถ้าเราตายลงไปเมื่อไร เราขอมาอยู่ที่พระนิพพานนี้แห่งเดียว แล้วกำหนดภาวนาหรือพิจารณาของเราไปตามอัธยาศัย จนกว่าจะได้ยินสัญญาณบอกหมดเวลา


พระครูธรรมธรเล็ก สุธมฺมปญฺโญ
เทศน์ช่วงทำกรรมฐาน ณ บ้านอนุสาวรีย์
วันอาทิตย์ที่ ๑ สิงหาคม ๒๕๕๓