[เถรี]

"พระพุทธเจ้าเสด็จไปยังอุรุเวลาเสนานิคม ระหว่างทางก็ไปพบภัททวัคคีย์ทั้ง ๓๐ แต่ละคนล้วนแล้วแต่มีคู่ทั้งนั้น มีเพียงหนึ่งคนที่ไม่มี จึงต้องไปเช่าหญิงโสเภณีมาควงคู่ด้วย

ปรากฏว่าตอนอาบน้ำ หญิงโสเภณีขนทรัพย์หนีไปจนเกลี้ยง..! ขโมยได้ก็หนี มาณพทั้งหลายขึ้นจากน้ำเที่ยวตามหา พบพระพุทธเจ้าจึงถามว่า "โภ ปุริสสะ ดูก่อน..บุรุษผู้เจริญ ท่านเห็นหญิงผู้หนึ่งพร้อมเครื่องประดับและผ้า ผ่านมาทางนี้หรือไม่ ?" พระพุทธเจ้าจึงถามเป็นปริศนาธรรมกลับไปว่า "เธอจะค้นหาผู้อื่น หรือว่าจะค้นหาตัวเองดี ?"

นี่คือเจโตปริยญาณที่ใช้ประโยชน์ได้เต็มที่ คือแทงใจดำเลย เพราะรู้ว่าท่านทั้งหลายเหล่านี้เหมือนบัวที่พร้อมจะบาน กระทบแสงอาทิตย์เมื่อไรก็บานทันที

พอภัทวัคคีย์ได้ยินพระพุทธเจ้ากล่าวดังนั้นก็สะดุดใจ ตัดสินใจฟังธรรมจากพระพุทธเจ้า จึงบรรลุอรหัตผลทั้งหมด

พระองค์ท่านก็มุ่งไปยังเป้าที่ต้องการต่อไป ก็คือ ชฎิลสามพี่น้อง พระองค์ปักหลักอยู่ที่นั่นเป็นพรรษาเลย โดยเฉพาะท่านอุรุเวลกัสสปะ หัวหน้าใหญ่ พระพุทธเจ้าแสดงความสามารถขนาดไหนก็ตาม เขามั่นใจว่าทุกคนสรรเสริญว่าตัวเขาเองเป็นพระอรหันต์

อุรุเวลกัสสปะคิดว่า "พระสมณะนี้เก่ง แต่ไม่ได้เป็นพระอรหันต์อย่างเรา" กี่ครั้งก็ตามที่พระพุทธเจ้าแสดงความสามารถ ไม่ว่าจะเป็นการปราบพญานาคในเรือนไฟก็ดี เดินจงกรมขณะที่น้ำป่าหลากมาก็ดี ไปบิณฑบาตที่อุตรกุรุทวีปก็ดี หรือว่าซักผ้าแล้วต้นหว้าน้อมกิ่งลงมาให้ตากก็ดี ท่านคิดว่าพระพุทธเจ้าเก่ง แต่ไม่ได้เป็นพระอรหันต์อย่างท่าน

พระพุทธเจ้าท่านต้องการแสดงความสามารถให้เขาเห็นว่า จริง ๆ แล้วพระพุทธเจ้าทำได้ทุกอย่างและทำได้เหนือกว่าด้วย พระองค์สู้อุตส่าห์ยอมทนอยู่ด้วย ๑ พรรษาเพื่อให้เขายอมคลายทิฏฐิมานะ

จนกระทั่งเห็นว่าท่านอุรุเวลกัสสปะ มีอุปนิสัยแก่กล้าพอที่จะบรรลุมรรคผลได้แล้ว พูดง่าย ๆ ว่าสอนไปก็ไม่เถียงแล้ว พระองค์ท่านจึงได้ตรัสจี้ใจดำว่า "ดูก่อน..กัสสปะ แม้กระทั่งความเป็นพระอรหันต์เป็นอย่างไรเธอยังไม่รู้เลย แล้วเธอจะเป็นพระอรหันต์ได้อย่างไร ?"

สรุปแล้วที่คิดอยู่ในใจ โดนลากไส้ออกมาหมดเกลี้ยงเลย ท่านอุรุเวลกัสสปะพอได้ยินจึงได้ยอม ขอให้พระพุทธเจ้าช่วยสอนให้ด้วย ว่าการเป็นพระอรหันต์นั้นเป็นกันอย่างไร"