[เถรี]

ถาม : เราจะปฏิบัติเจโตวิมุตติกับปัญญาวิมุตติควบคู่กันได้หรือเปล่าครับ ?
ตอบ : จำเป็นต้องควบคู่กัน ถ้าหากใช้เจโตวิมุตติอย่างเดียวก็อันตราย เพราะว่าถ้าเผลอสติขาดไป ก็จะโดนตีกลับ กิเลสจะงอกงามกว่าเดิม ถ้าใช้ปัญญาวิมุตติอย่างเดียว กำลังก็ไม่พอที่จะตัดกิเลส ต้องสั่งสมเป็นระยะเวลาที่ยาวนานจนเกินไป

ต้องทำสองอย่างควบกัน ก็คือ เราใช้กำลังสมาธิให้ทรงตัวก่อน แล้วค่อยไปใช้ปัญญาพิจารณา ถ้าทำอย่างใดอย่างหนึ่งจะมีจุดอ่อนทั้งคู่ ต้องประสานกันไว้

ถาม : จังหวะที่คิดจะทำ ก็คือ ทำพร้อมกัน หรือถ้าพร้อมจะทำอย่างใดอย่างหนึ่งก็ได้
ตอบ : ถ้าพร้อมอย่างใดอย่างหนึ่ง ลงมือได้เลย แล้วการปฏิบัติอย่างเป็นทางการ อย่างการนั่งภาวนาแล้วถอนกำลังออกมาพิจารณา ให้เอาไปไว้ตอนที่มีเวลา แต่ถ้าทั่ว ๆ ไป เห็นเมื่อไรต้องพิจารณาทันที ได้ยินเมื่อไรพิจารณาทันที ได้กลิ่นเมื่อไร พิจารณาทันที

แรก ๆ กำลังไม่พอหรอก มักจะโดนพาไปเสียไกล แต่ถ้ากำลังเราพอ มีความเข้มแข็งขึ้น ก็จะง่าย