[เถรี]

หรือว่าวิปัสสนาญาณข้อต่อไปก็คือ ภังคานุปัสสนาญาณ ทุกอย่างดับหมด พังหมด ไม่ต้องรอแผ่นดินไหว ไม่ต้องรอภูเขาไฟระเบิด ไม่ต้องรอนิวเคลียร์ลง ทุกอย่างพังหมด..! แม้แต่ตัวเรา ท้ายสุดก็พัง ตาย เน่า เปื่อย ผุ จมดิน ไม่เหลืออะไรเลย มองไปทางไหน โน่นก็พัง..นี่ก็ตาย..!

คราวนี้ถ้าปัญญาเพียงพอก็จะเห็น อ๋อ..ทุกอย่างพังแบบนี้เอง เราจะไปยึดถืออะไรได้ รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส ธรรมารมณ์ ก็อยู่ลักษณะเดียวกัน สภาพจิตก็ถอนตัว เบาออกมาอีกนิดหนึ่ง

ขยับต่อไปเป็นภยตูปัฏฐานญาณ เห็นว่าสิ่งเหล่านี้เป็นโทษ เป็นภัย เป็นของน่ากลัว บางคนขาดสติป้ำ ๆ เป๋อ ๆ ไปเลยก็มีนะ..! เพราะเห็นว่าน่ากลัวมาก พังหมด ไม่มีอะไรเหลือเลย แล้วไหนละ ? พ่อ แม่ ปู่ ย่า ตา ยาย เมีย ผัว ลูก หลาน เหลน โหลน เรือนชาน บ้านช่อง รถรา ไม่มีอะไรเหลือเลย พังทั้งหมด รู้สึกเคว้งคว้าง กำลังใจไม่มีที่ยึด แบบนั้นเขาเรียกว่าโง่ไปหน่อย..! ยึดพระไว้ก่อนแล้วค่อยคิดพิจารณาสิวะ..! ในเมื่อเห็นเป็นภัยในลักษณะนั้น ก็เกิดความกลัว ไม่อยากมี ไม่อยากได้ ไม่อยากเป็นอีกแล้ว

ก็จะเกิดอาทีนวานุปัสสนาญาณ เห็นทุกอย่างว่าเป็นของที่ควรจะละทิ้ง