[หยาดฝน]

องค์สมเด็จพระจอมไตรบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้าจึงทรงระลึกต่อไปว่า อันปัญจวัคคีย์ทั้ง ๕ ที่สละสมบัติทั้งปวงออกบวช ติดตามเราตั้งแต่วันแรกนั้น เป็นบุคคลที่ควรจะรู้ทั่วถึงธรรม

เมื่อใช้ทิพจักขุญาณสอดส่องแล้วก็ทราบว่า เมื่อพระองค์ท่านเลิกทรมานพระวรกาย หันมาบริโภคอาหารให้ร่างกายมีกำลังตามหลัก "มัชฌิมาปฏิปทา" คือ ทางสายกลาง ไม่ตึงเกินไป ไม่หย่อนเกินไป ซึ่งค้านกับการปฏิบัติในสมัยนั้นที่นิยมในการทรมานร่างกาย

ปัญจวัคคีย์ทั้ง ๕ จึงได้เก็บข้าวของหนีจากองค์สมเด็จพระจอมไตรบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้าไป อาศัยอยู่ที่อิสิปตนมฤคทายวัน แขวงเมืองพาราณสี ซึ่งห่างจากจุดที่พระองค์ท่านตรัสรู้ นับเป็นระยะทางในปัจจุบันประมาณ ๒๕๐ กิโลเมตร องค์สมเด็จพระบรมโลกเชษฐ์ตั้งใจที่จะโปรดปัญจวัคคีย์ผู้มีบุญทั้ง ๕ จึงได้เสด็จไปยังป่าอิสิปตนมฤคทายวัน

ถ้าหากว่า นับตามที่พระอรรถกถาจารย์ได้กล่าวเอาไว้ว่า องค์สมเด็จพระจอมไตรบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้านั้น สามารถเดินทางได้วันหนึ่งถึง ๑๒๐ โยชน์ ถ้าหากว่าท่านทั้งหลายต้องการรู้ว่า ๑๒๐ โยชน์เป็นระยะทางเท่าไร ๑ โยชน์เท่ากับ ๑๖ กิโลเมตร ก็แปลว่า องค์สมเด็จพระบรมโลกเชษฐ์ของเรานั้น ได้เดินทางเป็นระยะทางเกือบ ๒,๐๐๐ กิโลเมตรต่อวัน

แต่องค์สมเด็จพระภควันบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสรู้ในวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๖ ทรงเสวยวิมุตติสุขอยู่ ๔๙ วัน แล้วไปเทศน์โปรดปัญจวัคคีย์ทั้ง ๕ ในวันอาสาฬบูชา ก็แปลว่าห่างกันอยู่ ๖๐ วัน เมื่อองค์สมเด็จพระภควันใช้เวลาไปแล้ว ๔๙ วัน ก็เหลืออีกแค่ ๑๑ วัน แต่องค์สมเด็จพระภควันสามารถเสด็จถึงได้ภายในไม่ถึงวัน เหตุใดพระองค์ท่านต้องใช้เวลาถึง ๑๑ วัน จึงไปถึงป่าอิสิปตนมฤคทายวัน