[หยาดฝน]

เช้าวันหนึ่ง..หลังจากที่เสวยข้าวมธุปายาส ที่นางสุชาดานำใส่ถาดทองคำมาถวาย จึงได้เสด็จไปอธิษฐานลอยถาดทอง ณ แม่น้ำเนรัญชรา ว่า..หากตัวเรานี้จะบรรลุซึ่งพระอนุตรสัมมาสัมโพธิญาณไซร้ ก็ขอให้สายธารอย่าได้พัดพาถาดทองนี้ไหลลงไป ขอให้มุ่งตรงย้อนทวนสายน้ำ

ฉับพลันนั้นเอง..เหตุอัศจรรย์ก็ปรากฏ..! ถาดทองไม่ได้ไหลไปตามแม่น้ำ แต่กลับมุ่งตรงทวนสายธารขึ้นไป ฉับพลันพระทัยก็เบิกบาน จึงได้เสด็จกลับมาประทับนั่งอยู่เหนือบัลลังก์ กระทำต้นพระศรีมหาโพธิ์ไว้เบื้องหลัง หันพระพักตร์ไปทางทิศตะวันออก ทรงอธิษฐานพระทัยว่า ถ้ายังไม่บรรลุพระอนุตรสัมมาสัมโพธิญาณ เราจะไม่ลุกขึ้น

ในที่สุดพระองค์ก็ได้บรรลุถึงซึ่ง "สัจจะ" ก็คือ "ความจริงอันประเสริฐ ๔ ประการ" ก็คือตรัสรู้ใน "อริยสัจ ๔" อันประกอบไปด้วย

๑) "ทุกข์" ก็คือ ความบีบคั้นทางกาย ทางใจ ทรงรู้ชัดว่าทุกข์เป็นสิ่งที่จะต้องกำหนดรู้ และพระองค์ก็กำหนดรู้ไปแล้ว
๒) "สมุทัย" ก็คือ สาเหตุแห่งความเกิดทุกข์ อันได้แก่ ตัณหา ก็ทรงรู้ชัดว่าตัณหาเป็นสิ่งที่จะต้องละ และพระองค์ก็ละแล้ว
๓) "นิโรธ" ก็คือ ความดับทุกข์ ทรงรู้ชัดว่านิโรธ เป็นสิ่งที่จะต้องกระทำให้แจ้ง พระองค์ก็ทรงได้
ทราบว่าได้กระทำให้แจ้งแล้ว
๔) "มรรค" ก็คือ หนทางให้ถึงความดับทุกข์ ทรงรู้ชัดว่ามรรคเป็นสิ่งที่จะต้องเจริญ และพระองค์ก็ได้เจริญแล้ว


เมื่อทรงรู้ชัดดังนี้แล้ว พระพุทธองค์ก็ได้ปฏิญาณประกาศตน อันปรากฏอยู่ในธัมมจักกัปปวัตตนสูตร อันเป็นปฐมเทศนาว่า "อนุตตรํ สมฺมาสมฺโพธิํ อภิสมฺพุทฺโธ ปจฺจญฺญาสิํ" แปลเป็นใจความว่า "เราจึงได้ปฏิญาณตนว่าเป็นผู้ตรัสรู้แล้วซึ่งพระอนุตรสัมมาสัมโพธิญาณ"

โลกที่เคยมืดมนอยู่ในขอบข่ายของมารมาแต่ก่อน ก็ได้ถูกเพิกถอน ด้วยพระอนุตรสัมมาสัมโพธิญาณขององค์สมเด็จพระพิชิตมารบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้า เหล่าทวยเทพและมวลมหาพรหม ก็ได้ชื่นชมและสาธุการแซ่ซ้อง จนหมื่นห้องแห่งจักรวาลก็สะท้านสะเทือนหวั่นไหว นี่ก็คือ เหตุอัศจรรย์ใจในวาระที่ ๒ ซึ่งก็เกิดขึ้นในวันเพ็ญเดือน ๖ ก็คือขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๖ เหมือนกัน