[เถรี]

การเล่นลิเกสมัยก่อนเขาเล่นกันถึงลูกถึงคนมาก ขนาดอยู่ในวงเดียวกัน ก็ยังมีการ "หักกัน" ขึ้นมา บางคนกลับขึ้นมาเป็นนายวงแทน ทั้ง ๆ ที่เคยเป็นลูกวงอยู่ อย่างที่เพื่อนพระของกระผม/อาตมภาพ ก็คือท่านอาจารย์กระโจมทอง จนฺทโชโต วัดเขาสามชั้น ท่านเป็นนายวงลิเกมาก่อน

แต่ว่าอีกรายหนึ่งก็คือท่านพระครูสุธรรมกาญจนาภรณ์ (บูรพา กาญฺจนธโร) เจ้าอาวาสวัดถ้ำเสือดาว ตอนนั้นท่านเล่นเป็นตัวร้าย คราวนี้อยากจะเล่นเป็นพระเอกบ้าง ในเมื่อขอแล้วไม่ได้ ก็มีการแยกวงไปเพื่อที่จะเล่นเป็นตัวเอกเอง แต่ในสมัยก่อนนั้น เขา "หักกัน" ว่าถ้าใครมีความสามารถมากกว่า ก็สามารถขึ้นมาเป็นนายวงได้

ดังนั้น..เมื่อนายวงซึ่งเล่นเป็นท้าวสามลบอกกับเสนาที่เป็นลูกวงว่า ให้ไปตามราชธิดาทั้ง ๗ มา เพื่อที่จะแจ้งข่าวให้ทราบว่าจะมีการเสี่ยงพวงมาลัยเลือกคู่ เสนาก็ถามกลับมาว่า "ขอพระราชทานอภัยพะยะค่ะ เกล้าฯ เรียกถูกแต่พระราชธิดาองค์สุดท้อง คือนางรจนาเท่านั้น ขอพระองค์โปรดประทานนามของพระราชธิดาใหญ่อีก ๖ พระองค์ให้ด้วย..พระเจ้าข้า"

ถ้าหากว่าเป็นพวกเราก็คงตายสนิท..! เพราะว่าในวรรณคดีไม่เคยกล่าวถึง แต่นายวงนั้นเชาว์ไหวพริบปฏิภาณว่องไวมาก บอกว่า "อ้อ..ที่แท้เจ้าเป็นเสนาใหม่ ยังไม่รู้พระนามของพระราชธิดา เราจะบอกกล่าวให้ฟังดังนี้ ราชธิดาทั้ง ๗ ของเรามีนามกรว่า "มะลิวัลย์ จันทนา สารภี ยี่สุ่นเทศ เกศเมือง เรืองยศ รจนา" เจ้าจงจำให้แม่นไว้"

กระผม/อาตมภาพก็เพิ่งจะได้ความรู้มา จากปฏิภาณไหวพริบของบรรดานายโรงลิเกนี้เอง เราจะเห็นได้ว่าบุคคลที่เป็นนายโรงนั้น ต้องมีความสามารถจริง ๆ ขนาด "โดนหัก" ซึ่ง ๆ หน้า ยังสามารถที่จะเอาตัวรอดไปได้อย่างง่ายดาย..!

แล้วเมื่อวานยังนี้ได้กล่าวถึง "หม้อเขียว" ใส่น้ำตาลเมา ขอบอกท่านทั้งหลายว่าน้ำตาลเมานั้นเป็นของผิดกฎหมายเช่นกัน ถ้าเจ้าหน้าที่สรรพสามิตมาถึง เขาก็ต้องหาลูกเล่น ลูกล่อ ลูกชนต่าง ๆ เพื่อที่จะทำลายหลักฐาน ไม่ให้รู้ว่ามีน้ำตาลเมา ไม่เช่นนั้นแล้วก็จะโดนจับไป "ปรับไหม" อย่างที่ภาษาโบราณเขาเรียกกัน จึงต้องมีการหาสถานที่ซ่อนเอาไว้ อย่างชนิดที่เจ้าหน้าที่คิดไม่ถึง..!