[สุธรรม]

ถาม : ถ้าอย่างคนที่ประสาทสัมผัส หรืออายตนะเขาลดลง เช่น ตาบอด กินอาหารทางสายยาง กิเลสจะลดลงตามหรือไม่ครับ ?
ตอบ : ถ้ายังปรุงแต่งอยู่ กิเลสก็มีเท่าเดิม

ถาม : ตามที่ผมอ่านมาในอดีต ไม่ว่าจะเป็นเวลาไหน หรืออสงไขยต่าง ๆ ในอดีต จะมีเหล่านักบุญและ นักบวชฤๅษี รวมถึงพระพุทธเจ้า พระอรหันต์หลาย ๆ ท่านในอดีตชาติที่ตอนนั้นเป็นนักบวช และท่านเหล่านี้พยายามเข้าถึง "ความบริสุทธิ์" ที่สุด หรือที่สุดของบุญ เช่น นักบวชฤๅษีที่คิดว่า

เพราะมีร่างกาย เลยมีอายตนะ พอมีอายตนะ เราก็จะมีกิเลส แต่ถ้าเราไม่มีร่างกาย ก็เลยไม่มีอายตนะ ดังนั้นกิเลสก็จะไม่มี

ซึ่งฟังดูแล้วก็มีเหตุผล และท่านเหล่านี้ทำสมาธิจนถึงอรูปฌาน แปลว่าไร้อายตนะ

คำถามคือ ทำไมนักบวชฤๅษีเหล่านี้ สภาพจิตจึงไม่บริสุทธิ์จนเข้าถึงสภาวะนิพพาน ทั้งที่ท่านเหล่านี้ก็มีวิปัสสนา คือเห็นโทษของอายตนะ/ร่างกาย และได้ฌานสมาบัติ ซึ่งดูไม่แตกต่างอะไรกับคุณสมบัติของพระอรหันต์/อรหัตผล หรืออย่างน้อยก็ระดับพระอนาคามี ถ้าเอาสังโยชน์มาเปรียบเทียบนะครับ ?
ตอบ : เพราะว่าปัญญาไม่พอ จึงเข้าไม่ถูกทาง