[เถรี]

อาตมาว่าเริ่มเรียนตอนอายุ ๘ ขวบแล้วนะ ส่วนพระอภัยมณีเรียนวิชาช้ามาก เรียนตอนอายุ ๑๕ ปี ศรีสุวรรณ ๑๓ ปี สมัยก่อนเขาไม่มีกำหนดตายตัว อาตมาคิดว่ามีอยู่อย่างเดียวที่ควรจะเรียนตั้งแต่เด็กคือเรื่องของภาษา ถ้าหากว่าเด็กอายุเกิน ๔ - ๕ ขวบไปแล้ว ลิ้นจะไม่ได้แล้ว ภาษาอังกฤษเขาว่า Mother ธongue ก็คือไม่ได้ลิ้นของภาษาแม่แล้ว ถ้าหากว่าใครจะเรียนภาษาไหนให้แตกฉาน ควรที่จะเรียนตั้งแต่ก่อน ๕ ขวบ ก็จะได้สำนวน ได้สำเนียง ได้อะไรทั้งหมด

แต่ก็แปลกตรงที่ว่าฝรั่งพูดไทยไม่ชัดสักราย แต่เว้าลาวคักขนาด..! เป็นเพราะอะไร ? เขาบอกภาษาลาวเป็นภาษาสากล สำเนียงจึงได้ แต่ภาษาไทยเป็นภาษาเฉพาะ ก็น่าจะใช่..เรื่องที่ว่าลาวเป็นสากลนี่เราต้องยอมรับ เพราะว่าทุกคนมีไหปลาร้า..! ในเมื่อทุกคนมีไหปลาร้า ความเป็นสากลนี่ชัดเจนมาก..ใช่หรือเปล่า ? นี่ก็ว่าไปเรื่อย..!

ย้อนกลับมาใหม่ เรื่องของการกตัญญูเป็นเครื่องหมายของคนดี บาลีเขาบอกว่า ภูมิ เว สปฺปุริสานํ กตญฺญูกตเวทิตา ไม่เคยได้ยินบาลีบทนี้..ใช่ไหม พวกเราเคยได้ยินบทไหน ? เจอบาลีบทอื่นเข้า ไปไม่เป็นกันเลย..!

ส่วนใหญ่พวกเราจะเคยชินกับ นิมิตตัง สาธุรูปานัง กตัญญูกตเวทิตา ความกตัญญูคือรู้คุณท่าน และกตเวทิตาคือตอบแทนท่านนั้น เป็นเครื่องหมายของคนดี

ส่วน ภูมิ เว สปฺปุริสานํ กตญฺญูกตเวทิตา ท่านบอกว่าความกตัญญูคือรู้คุณท่าน กตเวทิตาการตอบแทนคุณท่านนั้น เป็นพื้นฐานของสัตบุรุษทั้งหลาย คำว่าสัตบุรุษแปลง่าย ๆ ว่าคนดี อย่าไปแปลว่าผู้ชาย จะแปลว่าผู้ชายไม่ได้

ความกตัญญูที่ชัดเจนที่สุดสมัยก่อนต้องคนจีน หลวงพ่อฤๅษีฯ วัดท่าซุง ท่านบอกว่า "ให้สังเกตว่าคนจีนไปอยู่ที่ไหนไม่นานก็จะเจริญรุ่งเรือง เพราะว่าคนจีนมีความกตัญญูเป็นปกติ" อันนี้โดนครอบงำด้วยลัทธิหยู คำว่าหยูนี่คือบัณฑิต หรือนักศึกษา ก็คือเป็นลัทธิที่ขงจื่อ ที่คนไทยชินกับคำว่าขงจื๊อ