[เถรี]

วันนี้ตรงกับวันอาทิตย์ที่ ๘ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๖๗ ตรงกับวันพระขึ้น ๘ ค่ำ เดือนอ้าย ปีมะโรง ทุกวันพระทางวัดท่าขนุนของเราจะมีการสวดบทธัมมจักกัปปวัตตนสูตร ซึ่งเรียกกันอีกชื่อหนึ่งว่าปฐมเทศนา ก็คือเป็นพระสูตรแรกที่องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงอย่างเป็นทางการ

เนื้อหาสำคัญก็คือให้บรรพชิตคือผู้บวช ละเว้นจากส่วนสุดของอย่าง ก็คือการคลุกคลีกับกามมากจนเกินไป กับการทรมานตนมากจนเกินไป โดยที่พระองค์ท่านยืนยันว่าต้องปฏิบัติในทางสายกลางที่เรียกว่ามัชฌิมาปฏิปทา หรือว่ามรรคมีองค์ ๘ เริ่มตั้งแต่สัมมาทิฏฐิ ไปสิ้นสุดลงที่สัมมาสมาธิ หรือย่อลงมาแล้วเรียกว่าไตรสิกขา คือการศึกษา ๓ อย่าง ได้แก่ สีลสิกขา การศึกษาปฏิบัติในศีล จิตตสิกขา การศึกษาและปฏิบัติในสมาธิ และปัญญาสิกขา การศึกษาในการใช้ปัญญาพินิจพิจารณาให้รู้แจ้งเห็นจริง

คราวนี้การรู้แจ้งเห็นจริงนั้นเรารู้อะไร ? ก็คือรู้อริยสัจว่านี่คือทุกข์ นี่คือสาเหตุของการเกิดทุกข์ นี่คือการดับทุกข์ นี่คือปฏิปทาเข้าถึงการดับทุกข์ เมื่อรู้แล้วทำอย่างไร ? ก็ปฏิบัติไปตามนั้น ส่วนใหญ่พวกเราในปัจจุบันนี้ศึกษาแล้วรู้ไว้เฉย ๆ ไม่ได้เอาไปทำให้เกิดผล จึงเป็นเรื่องที่น่าเสียดายว่าหลักธรรมขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่เหมาะสมกับทุกกาลสมัย เพราะว่าประกาศความเป็นจริงอย่างชัดเจนนั้น เรากลับไม่ได้เอาไปใช้

พระองค์ท่านบอกว่า สัพเพ สังขารา อนิจจา สรรพสิ่งทั้งหลายไม่เที่ยง ก็ไม่เที่ยงจริง ๆ เพราะว่าเกิดขึ้นในเบื้องต้น แปรปรวนไปในท่ามกลาง สลายไปในที่สุด ต่อให้เป็นภูเขาที่ยิ่งใหญ่แข็งแกร่งเพียงไร ท้ายที่สุดก็พังทลายลงไปเป็นหิน เป็นทราย เป็นดิน ข้อนี้ไม่มีใครเถียงได้

พระองค์ท่านบอกว่า สัพเพ สังขารา ทุกขา สรรพสิ่งทั้งหลายประกอบไปด้วยความทุกข์ แม้แต่ภูเขาที่ยิ่งใหญ่แข็งแกร่งขนาดไหนก็ค่อย ๆ เสื่อมไป พังไป เรียกว่าสภาวทุกข์คือทุกข์ตามสภาพ ไม่จำเป็นต้องมีชีวิตจิตใจก็มีความทุกข์ได้

สัพเพ ธัมมา อนัตตา ธรรมทั้งหลายไม่มีอะไรยึดมั่นเป็นตัวตนเราเขาได้ คำว่าธรรมในที่นี้คือธรรมชาติทั้งหมด มีสภาพของการเกิดขึ้น ตั้งอยู่ แล้วดับไป

คำว่า อนัตตา แปลอีกศัพท์หนึ่งว่าบังคับบัญชาไม่ได้ ก็คือไม่ใช่ตัวตน จึงบังคับบัญชาไม่ได้ ถ้าหากว่าเป็นของเราต้องบังคับได้ อย่างร่างกายนี้ไม่ใช่ของเรา เพราะว่าเราบังคับไม่ได้ เราไม่ต้องการให้หิว มันก็หิว ไม่ต้องการให้ป่วย มันก็ป่วย ในเมื่อบังคับบัญชาไม่ได้ ก็แปลว่าไม่ได้อยู่ใต้อำนาจของเรา อะไรที่ไม่ได้อยู่ใต้อำนาจของเรา สิ่งนั้นย่อมไม่ใช่เรา ไม่ใช่ของเรา