[สุธรรม]

ถาม : การภาวนาพร้อมกับเอาจิตคิดเรื่องอื่นหรืออ่านหนังสือไปด้วย สมาธิต้องอยู่ในระดับของฌานอะไรครับ ผมเคยลองทำตามแบบคล้ายกับหลวงพ่อฤๅษี วัดท่าซุง แบบของผมคือ เอาหูฟังใส่หูเปิดเพลง Techno Dance ให้เพลงเสียงดังพร้อมกับภาวนาพระคาถาเงินล้านไปด้วย ปรากฏว่า ผมไม่มีความรู้สึกว่ารำคาญ ความรู้สึกเหมือนมีสองห้องแยกกันอยู่ ฟังเพลงหนึ่งห้อง ภาวนาหนึ่งห้อง เพลงก็ชัดภาวนาก็ชัดครับ
ตอบ : การแยกจิตทำอะไรหลายอย่างได้ อยู่ในส่วนของมโนมยิทธิ ถ้าแค่เห็นเป็นอุปจารสมาธิ ถ้าสามารถยกจิตไปอยู่ที่นั้น ๆ ด้วยเป็นฌาน ๔

ถาม : การที่เราแค่คิดหรือนึกถึงบทของคาถาที่เราใช้ภาวนาอยู่ประจำ แต่ปรากฏว่าจิตเราเกิดการภาวนาเองโดยอัตโนมัติแบบไหลไปเรื่อย แบบไม่ได้ตั้งใจภาวนา แบบนี้เรามีการทรงฌานอยู่เป็นปกติใช่หรือไม่ครับ แล้วเป็นฌานอยู่ในระดับใดครับ
ตอบ : การภาวนาเองอัตโนมัติต้องอยู่ในระดับปฐมฌานขึ้นไป

ถาม : พระอรหันต์บนพระนิพพาน ท่านทั้งหลายยังมีการนมัสการองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าหรือไปมาหาสู่สนทนากันอยู่หรือเปล่าครับ หรือว่าท่านทั้งหลายอยู่แบบบรมสุขในวิมานอย่างเดียวครับ
ตอบ : ขึ้นอยู่กับว่าท่านมีงานหรือไม่ ? ถ้าไม่มีก็อยู่สุขวิหารของท่านไป

ถาม : บารมีของพระโพธิสัตว์ขั้นปรมัตถบารมีระดับ หยาบ กลาง ละเอียด แต่ละระดับต้องทรงฌานได้เป็นปกติใช่หรือไม่ครับ
ถ้าทรงฌานได้เป็นปกติ ปรมัตถบารมีระดับหยาบ ต้องทรงฌานอะไรเป็นปกติรวมถึงระดับกลางและระดับละเอียดด้วยครับ
ตอบ : พระโพธิสัตว์ตั้งแต่อุปบารมีขั้นกลางขึ้นไป มักจะทรงฌาน ๔ หรือสมาบัติ ๘ เป็นปกติ