[เถรี]

ยกตัวอย่างเช่นพี่น้องม้ง ขอให้กระผม/อาตมภาพช่วยจัดงานและประชาสัมพันธ์เกี่ยวกับงานปีใหม่ม้งให้ ๔ ปีติดต่อกัน สิ่งหนึ่งที่ขอร้องพวกเขาก็คือว่า ถึงเวลาแล้วให้เอาผลผลิตในบ้านมาจำหน่ายให้นักท่องเที่ยวด้วย ส่วนใหญ่ของพวกเขาก็จะเป็นพืชผักเมืองหนาว เพราะว่าบ้านม้งนั้นอยู่บริเวณบ้านทุ่งนางครวญ หมู่ที่ ๖ ของตำบลชะแล แล้วก็นำเอาพวกเครื่องประดับที่ทำด้วยเงิน ซึ่งบรรดาพี่น้องม้งส่วนใหญ่ พอแต่งตัวแล้วก็ประเดประดังใส่เสียเต็มตัว เพราะถือว่าเป็นหลักทรัพย์อย่างหนึ่ง เอามาวางจำหน่ายให้นักท่องเที่ยว หาเสื้อผ้าชุดม้งมาให้นักท่องเที่ยวได้เช่าใส่แล้วถ่ายรูป

ปรากฏว่าได้รับความร่วมมือดีมาก งานปีใหม่ครั้งต่อไปมีทุกอย่างที่ทางเราต้องการ โดยเฉพาะพืชผักผลไม้เมืองหนาว เขาจัดมารวมกันเป็นถุง ๆ ละ ๒๐ กิโลกรัม น่าจะมีหลายตัน..! มาถึงก็แจกนักท่องเที่ยวทุกคน คนละถุง บรรดาชุดม้งที่เตรียมไว้ ใครจะใส่เขาก็กุลีกุจอช่วยแต่งตัวให้อย่างเต็มที่ พืชผักก็ไม่คิดเงิน ชุดที่ใส่ก็ไม่คิดค่าเช่า..! พอสอบถามเขาว่าทำไมถึงเป็นอย่างนี้ ผู้นำของเขาบอกว่า "บุคคลที่มาถึงบ้านคือแขก ตามธรรมเนียมม้งแล้ว เขาไม่สามารถที่จะเก็บเงินแขกได้..!"

คราวนี้เห็นหรือยังว่า ถ้าเราหลับหูหลับตาไปพัฒนาโดยที่เข้าไม่ถึงธรรมเนียมของเขา โอกาสที่เราจะพัฒนาให้ยั่งยืนนั้นย่อมเป็นไปไม่ได้ เพราะว่าพวกขนบธรรมเนียมหรือว่าจารีตประเพณี ก็คือชีวิตจิตใจของชาติพันธุ์นั้น ๆ พูดง่าย ๆ ว่าฝังรากลึกจนแก้ไขไม่ได้แล้ว

ลองบอกพี่น้องชาวอีสานของเราให้เลิกกินข้าวเหนียวสิ มีใครยอมทำตามสักกี่คน เพื่อนฝูงของกระผม/อาตมภาพ พระมหาปรีชา ภูริปญฺโญ หลุดมาอยู่ที่วัดทัพหลวง จังหวัดนครปฐม วันไหนไม่ได้ฉันข้าวเหนียวก็บ่น บอกว่า "ไม่อิ่ม" เพราะว่าตัวเองโตมาจากอีสาน ถึงเวลาบวชแล้ว ร่ำเรียนจบเปรียญธรรม ๗ ประโยค ครูบาอาจารย์ส่งจากวัดพระงาม (พระอารามหลวง) ไปเป็นเจ้าอาวาสวัดทัพหลวงที่อยู่ภาคกลาง..!

อีกชนเผ่าหนึ่งที่อยากจะยกตัวอย่างก็คือพี่น้องกะเหรี่ยง คนกะเหรี่ยงสมถะ สันโดษพอ ๆ กับพระหรือมากกว่าพระด้วยซ้ำไป..! กระผม/อาตมภาพไปสนับสนุนให้เขาทอผ้าด้วยกี่เอว หาวัสดุอุปกรณ์ให้ ซื้อด้ายให้ ใช้เวลาประมาณ ๔ เดือนในการทอผ้า สะสมผลงาน พอถึงเวลาวัดท่าขนุนเปิดตลาดชุมชน วางจำหน่ายไม่ถึง ๑๕ นาทีหมดเกลี้ยง..! กระผม/อาตมภาพก็ยังแปลกใจว่า "ทำไมขายดีขนาดนั้น..!?"

พอสอบถามแล้วว่า "ขายผืนละเท่าไร ?" เขาบอกว่า "ผืนละ ๔๐๐ บาท" กระผม/อาตมภาพได้ยินแล้วจะเป็นลม ผ้าถุงทอมือของกะเหรี่ยงที่อื่นเขาขายกัน ๓,๐๐๐ บาท ๓,๕๐๐ บาท แต่นี่มาขาย ๔๐๐ บาท เขาบอกว่า "ได้ค่าแรงแค่นั้นก็พอแล้ว..!" อาตมภาพนี่ "น้ำตาจิไหล" แล้วไอ้ที่กูลงทุนไปทั้งหมดจะไม่ได้คืนบ้างเลยหรือ ?