[เถรี]

สามเณรสรณังกรนั้น ตอนแรกก็พิจารณาเห็นว่า บรรดาทายกต่าง ๆ ที่ควบคุมดูแลการพระศาสนามานั้น ค่อนข้างจะมีอิทธิพล เพราะว่าล้วนแล้วแต่มาจากตระกูลใหญ่ ถ้าหากว่าตนเองเป็นพระสังฆราชแล้วไม่ได้รับการสนับสนุน การพระพุทธศาสนาของประเทศศรีลังกาก็จะเป็นไปโดยยาก

ท่านจึงขอให้พระเจ้ากีรติสิริราชสิงหะ กษัตริย์แห่งกรุงศรีลังกาแต่งตั้งผู้ใดผู้หนึ่งในหมู่ไวยาวัจกร หรือว่าคนวัดเก่า ซึ่งได้ร่วมกันดูแลพระพุทธศาสนามา ให้ขึ้นเป็นสมเด็จพระสังฆราชตามที่พระองค์ท่านจะเห็นสมควร

แต่ว่าบรรดาทายกทั้งหลาย ซึ่งได้อุปสมบทเป็นพระภิกษุสงฆ์แล้ว ทุกคนรู้ตัวดีว่าพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวแห่งกรุงลังกานั้นมีศรัทธาในพระสรณังกรมากกว่า จึงได้กราบทูลให้พระเจ้ากีรติสิริราชสิงหะ ทรงสถาปนาพระสรณังกรขึ้นเป็นสมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงศรีลังกา

หลังจากที่กระผม/อาตมภาพได้เดินทางไปที่วัดมัลวัตตะ โดยการอนุเคราะห์สงเคราห์ของคุณนวลจันทร์ เพียรธรรม ประธานคณะกรรมการบริษัทเอ็นซีทัวร์ ซึ่งมีเส้นมีสาย มีความสัมพันธ์อย่างแนบแน่นกับสมเด็จพระสังฆราชฝ่ายมัลวัตตะ พระองค์ท่านจึงให้บุคคลเปิดห้องพักของพระอุบาลีมหาเถระให้ชม

ไม่น่าเชื่อว่าผ่านไปหลายร้อยปีแล้ว เขายังเก็บรักษาสิ่งของต่าง ๆ เอาไว้ได้สมบูรณ์มาก โดยเฉพาะพัดยศประจำตำแหน่ง ซึ่งพระเจ้ากีรติสิริราชสิงหะของประเทศศรีลังกา ได้ถวายให้แก่พระอุบาลีมหาเถระนั้น กระผม/อาตมภาพพิจารณาและถ่ายรูปมาทุกซอกทุกมุม ไม่มีอะไรต่างจากพัดยศประจำตำแหน่งสมเด็จพระสังฆราชแห่งศรีลังกาเลย ก็แปลว่าโดยฐานะแล้ว ท่านเป็นพระอาจารย์ คือพระอุปัชฌาย์ผู้บวชให้สมเด็จพระสังฆราชแห่งกรุงลังกา จึงได้รับการถวายให้มีสถานะในระดับเดียวกัน

ต่อมาเมื่อทางด้านประเทศศรีลังกาปราศจากพระมหากษัตริย์แล้ว จึงทำให้พระผู้ดูแลในแต่ละฝ่าย ไม่ว่าจะเป็นฝ่ายมัลวัตตะ หรือที่บ้านเราเรียกว่าคามวาสี ฝ่ายอัสคีรียะหรือที่บ้านเราเรียกว่าฝ่ายอรัญวาสีก็ดี ไม่สามารถที่จะเป็นสมเด็จพระสังฆราชได้ เพราะว่าไม่มีพระมหากษัตริย์ทรงสถาปนาขึ้นเป็น จึงได้เรียกกันเป็นการยกย่องว่า มหานายกะฝ่ายมัลวัตตะ มหานายกะฝ่ายอัสคีรียะ เป็นต้น

ในปัจจุบันนี้ตำแหน่งมหานายกะก็มีเพิ่มขึ้นมา อย่างเช่นว่าพระมหานายกะแห่งวัดพระศรีมหาโพธิ์ ซึ่งถ้าเปรียบไปแล้วก็เทียบเท่าสมเด็จพระราชาคณะของบ้านเรานั่นเอง