[เถรี]

พยายามนั่งในท่าที่สบายของเรา ที่สำคัญก็คือตัวตรง แต่ว่าอย่าไปเกร็งร่างกาย ตั้งตัวให้ตรง ทำกำลังใจสบาย ๆ นึกถึงลมหายใจเข้าออกของเราตามปกติ ไม่ต้องไปบังคับให้แรง ให้เบา ให้ยาว ให้สั้น เราแค่กำหนดความรู้สึกไหลตามลงไป หายใจออกก็ไหลตามขึ้นมา

วันนี้เป็นวันศุกร์ที่ ๕ กุมภาพันธ์ พุทธศักราช ๒๕๕๓ เป็นวันแรกของการปฏิบัติภาวนาของเราในเดือนกุมภาพันธ์นี้ ตั้งแต่ช่วงปีใหม่ที่เราปฏิบัติมา ระยะเวลาหนึ่งเดือนผ่านไปเร็วเหลือเกิน

การปฏิบัตินั้นทุกท่านก็ล้วนแต่หวังความก้าวหน้า แต่มักจะมีปัญหาที่มาถามอยู่เสมอว่า ปฏิบัติแล้วไม่ก้าวหน้าจะต้องทำอย่างไร ? การปฏิบัติแล้วไม่ก้าวหน้านั้นมีสาเหตุหลัก ๆ อยู่ไม่กี่ประการเท่านั้น ก็คือ ๑. ทำเกิน ๒. ทำขาด ๓. ทำแล้วรักษาอารมณ์ใจไว้ไม่เป็น เหล่านี้เป็นต้น

ในเรื่องของการปฏิบัติเกินนั้น ก็คือ การที่เราทุ่มเทกำลังกายกำลังใจ เพื่อที่จะปฏิบัติให้สำเร็จอย่างที่ต้องการ แต่ว่าเป็นการทุ่มเทเกินไป ซึ่งในปัจจุบันนี้ไม่น่าจะมี ถ้ามีในอดีตก็มีอยู่ท่านเดียวที่กล่าวถึงในพระไตรปิฎก ก็คือพระโสณโกฬิวิสะเถระ

พระโสณโกฬิวิสะเถระ เป็นลูกมหาเศรษฐี มีฝ่าเท้าอ่อนนุ่มมาก แต่ก็มีความเพียรมากเช่นกัน ท่านเดินจงกรมจนเท้าแตก ในบาลีอธิบายว่า เลือดนองบนทางจงกรม เหมือนอย่างกับใครมาเชือดวัวเอาไว้ เมื่อเดินจนเท้าแตก ไม่สามารถจะเดินต่อได้ ก็ใช้วิธีคลานไป ก็ยังไม่บรรลุมรรคผลที่ต้องการ มานึกท้อใจว่า "ดูท่าเราจะปฏิบัติไม่สำเร็จเป็นแน่แท้" พระพุทธเจ้าทราบความคิด ก็เปล่งฉัพพรรณรังสีไปปรากฏอยู่เฉพาะหน้า แสดงธรรมถึงพิณ ๓ สาย ที่ตึงเกินไป หย่อนเกินไป และที่พอดี แล้วตรัสว่า "ดูก่อน..โสณะ สิ่งที่เธอทำนั้น กำลังใจล้นเกินให้ลดกำลังใจลงมา" นับว่าเป็นรายเดียวในประวัติศาสตร์จริง ๆ ที่มีการปฏิบัติเกินกว่าที่ครูบาอาจารย์ต้องการ และมีหลักฐานบันทึกไว้อย่างชัดเจน

เมื่อพระโสณโกฬิวิสะลดกำลังใจลงมา ก็ตรงร่องพอดี บรรลุมรรคผลกลายเป็นพระอรหันต์ พระพุทธเจ้าแต่งตั้งให้เป็นเอตทัคคะ คือผู้ที่เลิศกว่าผู้อื่นในด้านการปรารภความเพียร ดังนั้น..การปฏิบัติที่ไม่ก้าวหน้า ที่บอกว่าทำเกินนั้น ปัจจุบันนี้ไม่น่าจะมี