[เถรี]

ถาม : ถ้าจะพิจารณาปฏิจจสมุปบาท ต้องพิจารณาโพธิปักขิยธรรมด้วยหรือเปล่าครับ ?
ตอบ : จริง ๆ แล้วปฏิจจสมุปบาทเป็นหลักธรรมขั้นสูง ถ้าเข้าไม่ถึงความเป็นพระอริยเจ้าสักระดับหนึ่ง โอกาสที่จะเห็นได้ชัดจะมีน้อยมาก ฉะนั้น..ถ้าจะพิจารณาก็ได้ แต่จะไม่ค่อยได้อะไร ยกเว้นเรามีพื้นฐานอย่างเป็นพระโสดาบันขึ้นไป คราวนี้จะเข้าใจชัดขึ้น

ถ้าผมบอกว่าปฏิจจสมุปบาทเป็นคุณสมบัติของพระอนาคามี เดี๋ยวคนเขาจะรับกันไม่ได้ เพราะว่าสูงเกินไป เห็นคนทั่วไปเขานิยมพิจารณากัน ถ้าปัญญาเข้าไม่ถึงระดับก็ได้แค่ผิวเผิน พวกเราทั่วไปพิจารณาไตรลักษณ์ง่ายที่สุด จะเห็นชัดและยอมรับได้ง่าย

ถาม : ถ้ามีโยมมาถามเรื่องปฏิจจสมุปบาท ?
ตอบ : อธิบายไปตามที่เราเข้าใจ ถ้าเราเข้าใจน้อย โยมก็ไม่ได้อะไร ฉะนั้น..แนะนำให้เขาในเรื่องอื่นดีกว่า เพราะว่าเป็นเรื่องของพระอริยเจ้า ว่ากันยากหน่อย

หลักธรรมของพระพุทธเจ้านั้น พระองค์ท่านเทศน์เฉพาะคน เฉพาะสถานที่ ไม่อย่างนั้นคงไม่ต้องเทศน์ถึง ๘๔,๐๐๐ พระธรรมขันธ์ บางอย่างไม่ได้เหมาะสำหรับคนทั่วไป พระองค์ท่านเทศน์ให้เหมาะกับอุปนิสัยของผู้รับฟังตรงนั้น ในเมื่อได้สิ่งที่ตรงกับบุญเก่า ตรงกับกำลังบารมีที่สั่งสมมา ก็จะเข้าถึงได้ง่าย

ระดับพระองค์ท่านสามารถหาหลักธรรมสำเร็จรูปออกมาเหมาะสำหรับคนทั่วไปได้ก็สุดยอด หลักการก็อยู่ใน ศีล สมาธิ และปัญญา นั่นแหละ เพียงแต่วิธีการแตกแขนงออกไปนับไม่ถ้วน