[โอรส]

ถาม : มีบุญได้เป็นเจ้าของ จะไปได้ไหมคะ ?
ตอบ : น่าจะเป็นประเภทเจ้าของเก่า หรือไม่ก็มีส่วนร่วมบุญกันมา สมัยหลวงปู่ปานวัดบางนมโคท่านยังมีชีวิตอยู่ หลวงพ่อเล่าให้ฟังว่ามีพระบวชใหม่อยู่องค์หนึ่ง มาวันหนึ่งหลวงปู่ปานท่านบอกว่า “นี่คุณวันนี้เขาขนไอ้เหลือง ๆ กันนะ ไปขอแบ่งกับเขาบ้างซิ” พระองค์นั้นก็ไม่ได้ใส่ใจอะไร พอกลางคืนได้ยินเสียงคนขนอะไรก๊อกแก๊ก แบกเดินกันทั้งคืน ท่านก็ไม่ได้ใส่ใจกัน พอรุ่งเช้า หลวงปู่ปานบอกว่า “คืนนี้เขาจะขนไอ้ที่ขาว ๆ นะ คุณไปขอแบ่งกับเขาบ้างซิ” ก็ไม่ได้ใส่ใจอีก พอขนจนหมดเพิ่งจะนึกสงสัยว่าขนอะไรกัน มาถามหลวงปู่บอก “คืนแรกขนทองกัน พวกลับแลน่ะ คืนที่สองขนเงินกัน คุณเคยเป็นพวกเขามาก่อน ถ้าไปขอแล้วเขาจะให้ แต่หลวงพ่อ” คือท่านใช้แทนตัวเองว่าหลวงพ่อ “แต่หลวงพ่อเองไม่ได้ เคยเป็นพวกเขา ขอแล้วไม่ได้หรอก ถ้าคุณขอเขามาหลวงพ่อก็สบาย สร้างวัดสร้างวาไม่ต้องหาเงินมากไป”

แต่ปรากฏว่าหลวงพ่อสบายไม่ได้ ...(หัวเราะ)... บอกให้ขอ ๒ คืน ไม่ขอน่ะ จนกระทั่งเขาขนไปหมดแล้ว เอามาสักเข่งก็พอ แบบเดียวกัน ถ้าหากไม่เคยสืบเนื่องกันมานี่คงจะยากนะที่จะได้ บอกคนมาเยอะแล้ว เพิ่งมีคุณชาตรีนี่ ที่มีฉันทะไปวิ่งหาอยู่ แล้วนี่เอาจริงนะ ไปมาตั้ง ๓ รอบแล้ว ถึงจะลงไปถูก แต่ก็วาดแผนที่มาลักษณะนี้แล้วมาถามใหม่ว่า เส้นทางนี้จริง ๆ มันอยู่ตรงไหน ก้อนใหญ่ ๆ ขนาดโต๊ะขนาดเตียงยังมีอยู่ เข้าไปแล้วก็นอนเล่นเลย ให้เขาถ่ายรูปให้ รูปชุดนั้น น่าเสียดายว่ามันอยู่กับท่านชาติชาย ของเรา ๆ เหลืออยู่รูปเดียวเท่านั้น ถ้าหากว่ามีทั้งชุดจะเห็นเลยว่า ก้อนใหญ่ ก้อนเล็ก ส่องไฟไปทางไหนผนังถ้ำมันเขียวไปหมด น่ารวยไหม ? แต่มันเปลี่ยนแปลงเยอะจริง ๆ นะ แค่ประมาณ ๑๐ ปีเท่านั้นเอง

ถาม : (อธิบายเส้นทาง...) เห็นในถ้ำต้องลงไปอีกหรือเปล่าครับ ?
ตอบ : ไม่ต้องเลย อยู่บนพื้น กลิ้งเกลื่อนหมด

ถาม : อยู่ตามพื้นเลย แล้วถ้ำมันใหญ่ไหมครับ ?
ตอบ : ความกว้างของมันประมาณ ๑ ใน ๔ ของห้องใหญ่นี่ แต่มันลึกเหมือนกัน มีซอกเล็กซอกน้อย ให้ไปได้เหมือนกัน

สนทนากับพระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ เดือนกุมภาพันธ์ พุทธศักราช ๒๕๔๔