[เถรี]

พระอาจารย์กล่าวว่า "เมื่อครู่นี้กล่าวถึงศาสนาพุทธกับลัทธิบอนในทิเบต บางคนสงสัยว่าศาสนากับลัทธิต่างกันตรงไหน ? ศาสนาต้องประกอบไปด้วย ๑) ศาสดา คือผู้ก่อตั้งศาสนานั้น ๒) ศาสนธรรม คือคำสอนแนวทางการปฏิบัติของศาสนานั้น ๓) ศาสนบุคคล ไม่ว่าจะเป็นตัวของนักบวชก็ดี หรือสาวกผู้ปฏิบัติตาม ๔) ศาสนพิธี พิธีกรรมต่าง ๆ ในศาสนานั้น

คราวนี้เรามาดูว่าบางอย่างที่เรียกว่าลัทธิ เช่น ลัทธิคอมมิวนิสต์ มีศาสดาไหม ? มี...คาร์ล มาร์กซ์ แล้วมีคำสอนไหม ? มี...ก็ลัทธิมาร์กซิสต์ แล้วมีผู้ปฏิบัติตามไหม ? มี...ปัจจุบันนี้มีเยอะเลย แต่ไม่มีศาสนพิธี จึงเป็นได้แค่ลัทธิ ในเมื่อมีไม่ครบก็เป็นศาสนาไม่ได้ เป็นได้แค่ลัทธิเท่านั้น อย่างเช่น ลัทธิฝ่าหลุนกง ลัทธิโอมชินริเกียว ลัทธิคอมมิวนิสต์

เวลาเขาถามจะได้ตอบเขาถูกว่าต่างกันตรงไหน ก็ต่างกันอย่างนี้แหละ มีครบก็เป็นศาสนา มีไม่ครบก็เป็นได้แค่ลัทธิ"