[สุธรรม]

สุดยอดศิลปะสกุลช่างเนวารีซ่อนอยู่ที่นี่เอง

ลานนี้ค่อนข้างแคบ ประมาณด้วยสายตาไม่น่าจะเกิน ๒๐ X ๒๐ เมตร แต่เจ้าประคุณเถอะ..รอบผนังทั้งสี่ด้าน ไม่ว่าจะเป็น ตุนาล นยาร โตรัน หรือเตียมปะนำ ฝีมือแกะสลักประณีต สวยงามอลังการสุด ๆ คาดว่าคงไม่มีศิลปะแบบเนวารีที่ไหนงดงามไปกว่านี้อีกแล้ว ตรงกลางลานมีบ่อน้ำที่กระหนาบข้างด้วยเสาสูงแกะสลักสองต้น ระหว่างเสาเป็นแผ่นกระดานที่เก่าจนกร่อนไปตามกาลเวลา แค่ดูด้วยสายตาก็รู้ว่ามีอายุการใช้งานมาหลายร้อยปี...

นายทองบอกว่านี่คือลานสุนทรี (Sundari Chowk) เป็นห้องอาบน้ำหลวง (Royal Bath) ของกษัตริย์ หากว่าองค์กษัตริย์สิ้นพระชนม์ ก็จะมีพิธีการสรงน้ำพระบรมศพที่บนกระดานแผ่นที่เห็น แล้วปล่อยพวกเราเดินชมและถ่ายรูปกันตามอัธยาศัย อาตมาตรงไปยังบ่อสรงน้ำเป็นอันดับแรก เห็นเป็นบ่อทรงกลมลึกลงไปเกือบเท่าหัวคน เมื่อยืนตรงกลางเสาสองต้นมองไป กึ่งกลางวงกลมของอีกด้านจะเป็นวิหารเล็ก ๆ ทรงศิขะระ แทนเขาพระสุเมรุ สองฝั่งของวงกลมเป็นรูปสลักวิมานที่สถิตของเทพเจ้าต่าง ๆ รายล้อมรอบบ่อน้ำ...

ที่ล้อมอยู่นอกสุดรอบวิมานเป็นพญานาคหัวจุก (น่าจะเป็นมงกุฎ) สองตนที่ยกหัวทอดกายเป็นวง มีหางบรรจบกันตรงศิขะระ ข้างหัวพญานาคมีสิงห์สองตัวยืนขนาบข้างบันได ๘ ขั้นซึ่งทอดลงไปในบ่อ บริเวณกลางบ่อเป็นรูปหล่อทองเหลืองของพระนารายณ์และพระลักษมี ที่เงาวับเหมือนทองคำ ทรงครุฑที่น่าสงสารเพราะรับน้ำหนักเทพถึงสององค์ จึงทำท่าแบนติดท่อน้ำทองเหลืองที่รองรับอยู่ข้างใต้ไปเลย ข้างท่อเป็นหัวสัตว์ต่าง ๆ มีทั้งปลาและจระเข้ ข้างองค์มหาเทพทั้งสอง เป็นซุ้มวิมานด้านละสองซุ้ม ด้านใต้ท่อน้ำที่ไหลริน ๆ แกะสลักเป็นรูปช้างสองเชือกที่ชูงวงเหมือนกับช่วยหนุนท่อน้ำอยู่...