[ป้านุช]

สาธยายพระไตรปิฎกทำไปเพื่ออะไร?
ทำแล้วจะได้อะไร?

การสาธยาย หมายถึง การสวด การท่อง การอธิบายเรื่องราว
ซึ่งเป็นคำโบราณในภาษาอินเดียที่ใช้ในหมู่พวกพราหมณ์
มักจะนิยมใช้กับบทภาษิต คาถา หรือมนต์ที่มีความเคารพ ศรัทธาเชื่อว่ามีความศักดิ์สิทธิ์
เช่น การสาธยายมนต์ การสาธยายพระเวท

สำหรับในพระพุทธศาสนาก็ได้มีการใช้คำนี้มาตั้งแต่ครั้งพุทธกาล
ดังปรากฏในพระไตรปิฎก (การรวบรวม พระธรรมวินัยเป็น ๓ หมวดหมู่)
ซึ่งพระมหากัสสปเถระ (ผู้ได้รับการยกย่องจากพระพุทธเจ้าว่าเป็นเลิศในทางธุดงค์)
ได้เป็นผู้นำให้เกิดการสังคยานาพระไตรปิฎกขึ้น

โดยมีเรื่องราวปรากฏใน อรรถกถา ฉบับธรรมทาน พระสุตตันตปิฎก ทีฆนิกาย สีลขันธวรรค เล่ม ๑๑ หน้า ๗๐ ว่า

เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าเสด็จประนิพพานด้วยอนุปาทิเสสนิพพานธาตุ
ท่านพระมหากัสสปเถระได้ระลึกถึงคำของภิกษุชราชื่อ สุภัททะ
ที่ได้กล่าวจาบจ้วงพระผู้มีพระภาคเจ้าทั้ง ๆ ที่พระพุทธองค์เพิ่งปรินิพพานได้ ๗ วัน
ท่านพระมหากัสสปเถระจึงคิดว่าเมื่อพระศาสดาสิ้นแล้ว
พวกฝ่ายตรงข้ามจะพากันย่ำยีพระสัทธรรมให้อันตรายในเวลาไม่นานนัก
ฉะนั้นเราควรจะทำการสังคายนาพระธรรมและพระวินัย เพื่อพระศาสนานี้จะมั่นคงดำรงอยู่ชั่วกาลนาน

ท่านพระมหากัสสปเถระเลือกพระอรหันต์ ๕๐๐ องค์ โดยเลือกเอาเฉพาะภิกษุผู้เป็นพระอรหันต์ประเภทวิชชา ๓
(ระลึกชาติได้ รู้ความเป็นไปของสัตว์คือเมื่อตายแล้วจะไปเกิดเป็นอะไร และรู้ที่จะทำให้กิเลสหมดสิ้นไป) เป็นต้น

ซึ่งพระอรหันต์เหล่านั้นทรงพระปริยัติ คือมีความรอบรู้ทั้งพระธรรมและ พระวินัยและเป็นผู้บรรลุปฏิสัมภิทา
(รู้ทั้งอรรถ ธรรม ภาษา และมีปฏิภาณ)

มีอานุภาพยิ่งใหญ่ และได้คิดที่จะทำสังคายนาที่บริเวณใกล้ประตูถ้ำสัตตบรรณ ข้างภูเขาเวภาระเขตกรุงราชคฤห์
โดยเริ่มสังคายนาพระวินัยก่อน เพราะพระวินัยเป็นอายุของพระพุทธศาสนา
เมื่อพระวินัยตั้งอยู่พระศาสนาก็ได้ชื่อว่ายังดำรงอยู่