[สุธรรม]

มุมประวัติศาสตร์แห่งราชวงศ์เขมร

อาตมาบอกพี่ปราณีให้แจ้งพวกเรา “ถอนทัพ” ตามประสา “วัวสันหลังหวะ” ได้รูปแล้วก็รีบเผ่น เรื่องอะไรจะอยู่ให้เขาจับได้ ลงจากพระอุโบสถมา ก็เห็นตรงหน้ามีพระเจดีย์องค์ใหญ่ไม่น้อยอยู่ ๒ องค์ มีลวดลายปูนปั้นละเอียดยิบ ตรงกลางมีอาคารลักษณะมณฑปเปิดทั้งสี่ด้าน มีอนุสาวรีย์คนขี่ม้าอยู่ข้างในมณฑปด้วย...

“พระเจดีย์ทั้ง ๒ องค์นี้ องค์ซ้ายมือบรรจุพระอัฐิของสมเด็จพระนโรดมพรหมบริรักษ์ (นักองค์ด้วง) รัชกาลที่ ๓ ของพระราชวงศ์นโรดม ส่วนองค์ขวามือบรรจุพระอัฐิของสมเด็จพระอุทัยราชาธิราช (นักองค์จันทร์) รัชกาลที่ ๒ พระบรมราชานุสาวรีย์ทรงม้าในมณฑป คือสมเด็จพระนารายณ์ราชาธิราช (นักองค์เอง) รัชกาลที่ ๑ ของพระราชวงศ์นโรดมเจ้าค่ะ”

ขอบอกว่าอาตมาตกประวัติศาสตร์เขมร ทั้งที่เป็นบ้านใกล้เรือนคียงแท้ ๆ ถ้าไม่มี “ยายจ้อ” มาด้วย ก็หูหนวกตาบอดไปเลย พอแม่ป๋อมถ่ายรูปพระเจดีย์ไปแล้ว พวกเราที่เหลือก็ไม่มีใครอยากจะอาบแดดเปรี้ยง ๆ ชมพระเจดีย์แบบใกล้ ๆ จึงเดินตามบรรดานักท่องเที่ยวไป พวกเขาเลี้ยวขวาไปยังเนินเขาเตี้ย ๆ ที่มีมณฑปหน้าตาเหมือนพระพุทธบาทที่สระบุรีอยู่ข้างบน ส่วนพวกเรานั้น “ยายจ้อ” ชี้ให้ไปยังอาคารหลังหนึ่ง ที่หน้าตาคล้าย ๆ กับโบสถ์ของบ้านเรา...