[เถรี]

ถาม : การเห็นรูปเห็นนามเป็นอะไร เป็นภาวนามยปัญญาหรือเปล่าครับ ?
ตอบ : การเห็นรูปเห็นนามเป็นทั้งจินตามยปัญญา ก็คือการนึกคิดแล้วเห็นแจ้งเข้าใจ และภาวนามยปัญญาก็คือการเห็นด้วยปัญญา ยอมรับว่าสภาพจริง ๆ เป็นอย่างนั้น อย่างแรกเหมือนกับเห็นตามตำรา อย่างที่สองเห็นเพราะเข้าใจว่าเป็นอย่างนั้นจริง ๆ

ถาม : อย่างในฌานต้องเห็นเป็นนิมิต เป็นรูป แต่ในวิปัสสนาต้องเห็นว่าไม่มี ?
ตอบ : ต้องดูด้วย เรื่องของรูปนาม ถ้าอยู่ในฌานส่วนใหญ่เหลือแต่นาม ไม่มีรูป เพราะสมาธิของเราดิ่งอยู่ข้างใน เหลือเวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณให้เรารับรู้อยู่ เพราะว่าจิตกับกายแยกออกจากกัน แล้วเรื่องของรูปก็กลายเป็นหุ่นอยู่เฉย ๆ เราไปรู้ในเรื่องของนามเสียมากกว่า

แต่ถ้าวิปัสสนา วิ แปลว่าวิเศษ แจ้ง ต่าง ปัสสนา คือ เห็น ก็คือเห็นอย่างวิเศษ เห็นตามสภาพความเป็นจริงว่าเป็นอย่างไร นั่นเป็นการเห็นด้วยปัญญาจริง ๆ