ผู้เข้าถึงธรรมย่อมมีความอ่อนน้อมถ่อมตน
 

ถาม: ความเย่อหยิ่งกับการอ่อนน้อมถ่อมตน..?
ตอบ: ความอ่อนน้อมถ่อมตน เกิดจากจิตใจของตนที่เห็นความดีของคนอื่น จิตใจที่จะเห็นความดีของคนอื่นจะต้องเป็นมุทิตาจิต การเห็นความดีของคนอื่นจึงต้องมีมุทิตาจิต ยินดีในความดีนั้น ไม่ใช่เป็นคนจ้องจับผิดคิดร้ายต่อผู้อื่น

ในเมื่อเห็นความดีของเขาก็เคารพในความดีของเขา อย่างเช่น ผู้อายุมากกว่าก็เคารพในวัยวุฒิของเขา ผู้มีความรู้สูงกว่าก็เคารพในคุณวุฒิของเขา เราก็จะกลายเป็นคนอ่อนน้อมถ่อมตน คนทั้งหลายที่ทำได้เช่นนี้ ตัวมานะสังโยชน์ของเขาน้อย เป็นเหตุเป็นปัจจัยให้เข้าถึงธรรมได้เร็ว คนไม่มีมานะแสดงว่าบารมีใกล้เต็มแล้ว

ถาม: การเห็นความดีคนอื่น...เข้าใจ แต่เรามีเหตุผลอะไรที่จะต้องเคารพในอายุของคนนี้คะ ?
ตอบ: คนเราไม่ได้เติบโตเพราะกินข้าว ไม่ได้แก่เฒ่าเพราะอยู่นาน อย่างน้อย ๆ ประสบการณ์ของเขาที่ผ่านมาก็มีมากมาย ถ้าหากความดีของเขาไม่มีเลย เขาก็มีความแก่ อย่างน้อย ๆ ก็เกิดก่อนเรา เป็นพ่อเป็นแม่ เป็นปู่ย่าตาทวดของคนอื่น คนเกิดก่อนมีดีกว่าเราก็คือความแก่ ยกให้ความเคารพยกย่องท่านหน่อยก็ดี


สนทนากับพระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ เดือนกันยายน พุทธศักราช ๒๕๔๕