เกินไม่ได้ ขาดไม่ได้
 

ถาม : อ่านในหนังสือแล้วรู้สึกว่าท่านทำง่ายมากเลย ?
ตอบ : ถ้าเอาจริงเอาจังก็ง่าย สำคัญว่าเราเอาจริงหรือเปล่า ? บางอย่างต้องทำให้พอดี เกินก็ไม่ได้ ขาดก็ไม่ได้

ถ้าหากว่าเกินพอดี ร่างกายจะทรมานมากเกินไป ถ้าร่างกายได้รับการทรมานมาก จิตใจก็จะกระวนกระวาย กังวลอยู่ตรงนั้น จะไม่ก้าวหน้า ขณะเดียวกันถ้าสบายเกินไป กิเลสก็จะเป็นเจ้านายเราแทน ไม่ก้าวหน้าอีกเหมือนกัน จะต้องพอดี

คราวนี้พอดีของแต่ละคนไม่เท่ากัน ไม่มีมาตรฐาน ๕๐ เปอร์เซ็นต์ เป็นไปตามกำลังใจ กำลังกาย กำลังสติปัญญาของเราที่จะต่อสู้กับกิเลส

ถ้าจิตบอกว่าไม่ไหวอย่าเพิ่งไปเชื่อ จิตบอกว่าไม่ไหวก็ลองฝืนดูนิดหนึ่ง ถ้าฝืนได้ก็อย่าให้เกินชั่วโมง เพราะว่าเกินนั้นจะเป็นการทรมานร่างกายแล้ว ตั้งเวลาไว้เลย แต่ใหม่ ๆ อย่าเพิ่งไปตั้งเวลานะ เพราะว่าถ้าร่างกายแย่จริง ๆ ห้านาทีก็นานเหมือนกับเป็นชั่วโมงแล้ว

อาตมาเคยนั่งจนเหงื่อไหลอย่างกับงูเลื้อยอยู่ตามหลังเลย ลองดูว่านั่งห้าชั่วโมง สิบชั่วโมง แล้วรสชาติจะเป็นอย่างไร ลักษณะเหมือนก้นจะทะลุ นั่งไป ๆ เหมือนกับเนื้อก้นบางลง ๆ จนกระทั่งจะทะลุหนังออกมา สุดยอดของความทรมานเลย บอกไม่ถูกว่าเจ็บปวดขนาดไหน

ถาม : .............................
ตอบ : ถ้าเรามัวไปสนใจร่างกายอยู่...ก็ไม่ผ่าน แต่ถ้าเราไม่สนใจ...จิตจะตัดไปเลย เพราะประสาทกับจิตจะแยกจากกัน คราวนี้จะนั่งสักสามวันสามคืนก็ไม่มีปัญหา


สนทนากับพระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ เดือนพฤษภาคม พุทธศักราช ๒๕๔๕