อะไรคือธรรมปัจจุบัน
 

อะไรคือธรรมปัจจุบัน

สมเด็จองค์ปฐมทรงมีพระเมตตาตรัสสอนเรื่องนี้ไว้ มีความสำคัญดังนี้

๑. ทรงตรัสถามว่า “อะไรคือธรรมปัจจุบัน” (เพื่อนผมตอบว่า คือเรื่องที่เกิดอยู่ในปัจจุบัน)

๒. “ไม่ใช่นั่นเป็นปัจจุบันของโลกภายนอก แต่ธรรมปัจจุบันจริง ๆ ก็คืออารมณ์จิตที่เกิดขึ้นในขณะจิตหนึ่ง ๆ”

๓. “ขณะจิตหนึ่งคืออะไร” (ตอบว่า คือหายใจเข้าไม่ทันหายใจออก หรือขณะภาวนาว่าพุท ยังไม่ถึงโธ)

๔. “ถูกต้อง นั่นแหละคือธรรมปัจจุบัน บุคคลใดที่จักศึกษาอารมณ์ของจิตของตนให้ถ่องแท้จักต้องจับที่จุดนี้ จักรู้กระแสจิต คือ อารมณ์ของความคิดว่าอยู่ในจริตใด ๆ คิดดีหรือคิดเลว พระธรรม ๘๔,๐๐๐ พระธรรมขันธ์ สอนให้แก้ตัณหา ๓ (กามตัณหา ภวตัณหา และวิภวตัณหา) อยู่ที่จิตจุดเดียว ถ้าไม่ทิ้งการกำหนดรู้ธรรมปัจจุบันของขณะจิตได้ทุก ๆ ขณะ มรรคผลนิพพานเกิดขึ้นได้ไม่ยาก” (ก็นึกก็ว่า ยากอยู่ที่การกำหนดรู้)

๕. “ถ้าเจ้าคิดว่ายากก็จักไปไม่ถึงพระนิพพาน แต่ถ้าคิดว่าง่าย ก็จักประมาทเกินไป ไปไม่ถึงพระนิพพานเช่นกัน จักต้องใช้ความเพียรเป็นที่ตั้งในการกำหนดรู้ธรรมปัจจุบันไว้เสมอ การพลั้งเผลอใหม่ ๆ ย่อมมีบ้างเป็นธรรมดา แต่จงอย่าละความเพียรเสียอย่างเดียวเท่านั้น”

๖. “หากทำได้ สติสัมปชัญญะก็จักทรงตัว ขอจงอย่าลืมอานาปานุสติ อันเป็นพื้นฐานสำคัญยิ่งที่ทำจิตให้สงบอยู่ในธรรมปัจจุบันได้อย่างดี งานนี้ไม่มียาก ไม่มีง่าย มีแต่พึงทำให้จงได้ก่อนที่จักสายเกินไป เพราะความตายมาเยือนร่างกายของพวกเจ้านี้ เนื่องเพราะความประมาทเป็นเหตุ ถ้าไม่ประมาทเสียอย่างเดียว คำว่ายากจักไม่มี”

๗. “ให้พวกเจ้าคุยกันถึงเรื่องนี้ ให้เห็นสันตติของอารมณ์ของจิตที่ไม่เที่ยง มีการเคลื่อนไปทุก ๆ ขณะจิต ถ้าพวกเจ้ารู้เท่าทันอารมณ์ของจิตในขณะหนึ่ง ๆ การแก้ไขหรือระงับ หรือตัดตัณหาสาม ก็เป็นของทำกันได้ไม่ยาก ตลอดเวลาที่สนทนากันให้ดูอารมณ์ของจิตด้วย และจักต้องมีสติสัมปชัญญะรู้ว่ากำลังพูดอะไรอยู่ จำแล้วนำมาจดบันทึกเอาไว้เช่นเคย”


ธรรมที่นำไปสู่ความหลุดพ้น เล่ม ๗
รวบรวมโดย พล.ต.ท. นพ.สมศักดิ์ สืบสงวน

ขอเชิญทุกท่านเข้าไปอ่านได้ที่ www.tangnipparn.com