โลกุตรปัญญา
 

ถาม : ปัญญาทางโลกที่ต้องทบทวนเพื่อที่จะหาเหตุผล กับที่รู้ข้างในต่างกันอย่างไร ? เมื่อก่อนผมต้องคิดใคร่ครวญก่อน ตอนนี้กลับเกิดขึ้นเอง แล้วตรงนี้ต่างกันอย่างไร ?
ตอบ : ต่างกันลิบโลกเลย

ปัญญาที่เกิดจากการสั่งสมบารมีในทาน ศีล ภาวนามา ถ้าเกิดขึ้นจะรู้แจ้งเห็นจริงตลอดไปหมด แล้วจิตก็จะยอมรับด้วย แต่ว่าปัญญาทางโลกนั้นเป็นแค่ความจำของเราเอง

ถ้าหากว่าผิดไปจากที่เคยชินของเรา เช่น เราบอกว่า ๒ บวก ๒ เป็น ๔ ถ้าเขาบอกว่าต้องเป็น ๓ บวก ๑ เราก็เริ่มค้านแล้ว จึงต่างกันอยู่ตรงนี้

ถาม : แสดงว่าเป็นปัญญา แต่เป็นด้านไหน ?
ตอบ : เป็นอยู่ แต่ว่าเป็นปัญญาทางด้านไหน จะเป็นโลกียปัญญาหรือโลกุตรปัญญา

ที่พูดมานี้ คำว่า ปัญญานั้นควรจะเป็นโลกุตระ ก็คือว่ารู้ในทางที่จะหลุดพ้น ถ้าอย่างนั้นเขาจะยอมรับสภาพความเป็นจริงที่รู้อยู่ แล้วก็ปล่อยวาง รับแล้วไม่แบกเอาไว้ให้เหนื่อย

แต่ของเราที่พูดมาบางครั้งก็อาจจะปน ๆ กันทั้ง ๒ อย่าง เพราะไปปล่อยให้รู้เอง สิ่งที่รู้เอง ถ้าเกิดจากการสั่งสมบารมีมา ก็อาจจะเป็นตัวปัญญาในทางธรรมก็ได้

จริง ๆ แล้วเรามาเสียเวลาในการคลำ เช่นว่า นี่เขาเรียกว่าอะไร ถ้าหากว่ามีอยู่ตรงหน้าแล้ว คุณใช้ได้ก็ใช้ไปเถอะ ไม่ต้องมัวเสียเวลาไปถามหรอกว่า สิ่งนี้เรียกว่าอะไร


สนทนากับพระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ เดือนกุมภาพันธ์ พุทธศักราช ๒๕๔๔